ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 38

ไปสร้างใหม่ในพื้นที่รอบนอกของเมือง จึงปรากฏม ปราสาทหลายแห่งเกิดขึ น ้ เช่น แหล่งที ส ่ ำ � คัญเห็นจะ ได้แก่ ปราสาทเมืองแขก ที อ ่ ยู บ ่ นเนินดินริมฝั ง ่ ล�ำน� ำ ้ ล�ำตะคอง ซึ่งเป็นการย้ายถิ่นฐานจากเมืองเสมามา สร้ า งเมื อ งใหม่ ที่ มี ก ารนั บ ถื อ ศาสนาฮิ น ดู แ ละ สุดท้ายก็พุทธมหายานที่มีปราสาทแบบอโรคยา ศาลที่วัดบ้านเมืองเก่า จนมีการเล่าขานว่าคือเมือง โคราชปุระเก่าก่อนที่จะมาเกิดเมืองโคราชสมัย อยุธยาที่เป็นตัวจังหวัดในปัจจุบัน ณ เมืองศรีเทพก็เช่นเดียวกัน ตั้งแต่พุทธ ศตวรรษที่ ๑๕ ศาสนสถานกลางเมืองชั้นในที่เป็น สมั ย ทวารวดี มี พ ระสถู ป คลั ง ในที่ หั น หน้ าไปทาง ตะวันออกก็ถูกแทนด้วยปราสาทอิฐแบบขอม คือ ปรางค์ศรีเทพ และปรางค์สองพี่น้องที่หันหน้าไป ทางทิศตะวันตก ทั้งสองปราสาทนี้ครอบคลุมพื้นท กว้างขวาง มีระเบียงคดล้อมรอบ มีสระน�้ำ และ อาคารบริวารพร้อมด้วยแนวถนนไปสู่ปากประต เมืองทางทิศตะวันตก ลักษณะรูปแบบทางศิลปะ สถาปั ต ยกรรมของปราสาทเป็ น แบบขอมสมั ย บาปวนที่มีอายุแต่พุทธศตวรรษที่ ๑๖ ลงมาและม ร่องรอยการซ่อมและสร้างแต่งในสมัยพุทธศตวรรษ ที่ ๑๘ เพราะพบทับหลังและรูปปั น ้ เทวบาลสมัยบายน ที่ทางกรมศิลปากรได้เคลื่อนย้ายไปไว้ที่พิพิธภัณฑ สุโขทัย แต่ความต่างกันอย่างหนึ่งของเมืองศรีเทพ กับเมืองเสมาที่เห็นได้ชัดจากการที่เมืองศรีเทพม ร่องรอยของโบราณสถานมากและซับซ้อนมากกว่า เมืองเสมา อีกทั ง ้ ปกคลุมอาณาบริเวณของความเป็น เมืองกว้างไกลกว่า ภายในเมืองชั้นในของศรีเทพพบร่องรอย ของการอยู่อาศัยของผู้คนมาแต่สมัยเหล็กตอน ปลาย เพราะมีการขุดพบแหล่งฝังศพ โครงกระดูก ทั้งเศษตะกรันเหล็กที่เกิดจากการถลุงเหล็กในสมัย ก่อนประวัติศาสตร์อยู่ ในชั้นดินตอนล่าง ในชั้น 38 ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้/ศรีเทพ/เสมา” ดินทางวัฒนธรรมที่อยู่เหนือขึ้นมาก็เป็นสมัยครั้ง ประวัต ศ ิ าสตร์ท ม ี่ ฐ ี านของศาสนาฮินดูคละกันไปกับ ศาสนสถานทางพุทธศาสนาสมัยทวารวดี ร่องรอย ของศาสนสถานฮินดูมีน้อยกว่าของทางพุทธ บรรดาโบราณวั ต ถุ โ ดยเฉพาะฐานโยน ศิวลึงค์ เทวรูปพระวิษณุ พระศิวะ พระอาทิตย์ และ พระกฤษณะ ที่มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๑-๑๒ ลงมา เป็นสิ่งบ่งบอกให้เห็นว่าเมืองศรีเทพมีการ นับถือศาสนาฮินดูมาก่อนที่จะนับถือพุทธศาสนา แบบทวารวด จากศิลาจารึกที่พบที่วังไผ่ ในบริเวณใกล กับเมืองศรีเทพกล่าวถึงพระนามกษัตริย์ผู้เป็นใหญ อยู่ในเมืองนี้ว่า มีพระเกียรติยศยิ่งใหญ่เทียบเท่า พระเจ้าภววรมัน อันเป็นปฐมกษัตริย์ของรัฐเจนละ ที่มีเมืองส�ำคัญอยู่ที่สมโบร์ไพรกุก เป็นรัฐในลุ่ม ทะเลสาบและลุ่มแม่น�้ำโขงในกัมพูชา จากหลั ก ฐานทางโบราณสถานวั ต ถุ ใ น ศาสนาฮินดูสมัยก่อนเมืองพระนครที่พบในเมือง ศรีเทพและบริเวณโดยรอบของเมืองนั้น พอกล่าว ได้ว่าศรีเทพเป็นชุมชนบ้านเมืองมาก่อนในพื้น ท เมืองชั้นใน เป็นเมืองรูปค่อนข้างกลม มีคูน�้ำคันดิน ล้อมรอบ และศาสนสถานในเมืองและรอบเมืองก เป็นศาสนสถานฮินดูแต่เป็นขนาดเล็ก จนกระทั่ง ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๗ ลงมา อารยธรรมขอมและ เมืองพระนครซึ่งเป็นอารยธรรมฮินดูอันเป็นศาสนา หลักของกลุ่มบ้านเมืองทางมัณฑละเจนละของลุ่ม น�้ำโขงทั้งบนที่ราบสูงโคราชและที่ราบลุ่มทะเลสาบ ซึ่งราวพุทธศตวรรษที่ ๑๕ ลงมา มัณฑละเจนละ ทั ง ้ ที ร ่ าบลุ ม ่ ทะเลสาบและที ร ่ าบสูงโคราชก็สามารถ รวมตัวกันเป็นราชอาณาจักรเมืองพระนครที ม ่ เ ี มือง ยโสธรปุระริมทะเลสาบในเขตเมืองเสียมเรียบ ตอนปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๕ นับแต่ร ช ั กาล ของพระเจ้าราเชนทรวรมันลงมา อารยธรรมฮินด ของอาณาจักรเมืองพระนครก็แผ่ขึ้นมาอย่างเป็น