ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 33

ก็ไม่ลดความส�ำคัญของเมืองเสมาที่สูงเนินในเรื่อง ความเป็นเมืองส�ำคัญ เพราะความเป็นมัณฑละหรือ สหพันธรัฐนั้นไม่ใช่อาณาจักร [Kingdom] ที่หมาย ถึงการรวมศูนย์การปกครองไปไว้ท เ ี่ มืองหลวงเพียง แห่งเดียว การเป็น “อาณาจักร” หรือ Kingdom ใน ดินแดนประเทศไทยเกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยกรุง ศรีอยุธยา ตั ง ้ แต่ร ช ั กาลของสมเด็จพระบรมไตรโลก นาถในพุทธศตวรรษที่ ๒๑ ลงมา ที่ต่างประเทศ เรียกว่า ราชอาณาจักรสยาม แต่ในประเทศกัมพูชา และพม่ามีการรวมตัวของบ้านเมืองเป็นอาณาจักร มาก่อนคือ อาณาจักรเมืองพระนคร [Angkor] และ อาณาจักรพุกาม แต่สมัยพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ ลงมา พัฒนาการของเมืองนครรัฐขึ น ้ เป็นมัณฑละ ในดินแดนประเทศไทย เกิดขึ้นแต่พุทธศตวรรษท ๑๒ เป็นต้นมา คือ ทวารวดี อันเป็นกลุ่มของเมือง ท่าใกล้ทะเลกับ ศรีจนาศะ อันเป็นมัณฑละภายใน (Hinterland) และความเป็นมัณฑละก็ ไม่จ�ำเป็น ต้องมีเมืองส�ำคัญเพียงเมืองเดียว มักปรากฏออก มาเป็นเมืองคู่ที่จะเรียกว่าเมืองพี่เมืองน้อง หรือ เมืองหลวงกับเมืองลูกหลวงก็ได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ขึ้นอย กับความสัมพันธ์ทางสังคม เกี่ยวกับการกินดอง ทางเครือญาติระหว่างกัน ดังเช่น เมืองคู่ระหว่าง อยุธยากับลพบุรี ในสมัยพุทธศักราชที่ ๒๐ หรือ เมืองสุโขทัยกับศรีสัชนาลัย หรือเมืองสุพรรณภูมิ กับเมืองแพรกศรีราชา เป็นต้น จารึกบ่ออีกา เป็นจารึกชิ้นเดียวกับในภาพถ่ายคราวพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้งดำ�รงพระยศพระบรมโอรสาธิราช และสมเด็จฯ กรมพระยาดำ�รงราชานุภาพเสด็จประพาสโบราณสถานเมือง เสมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๖ ทรงฉายกับจารึกหลักน มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 33