ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 34

โดยเหตุนี้ข้าพเจ้าจึงคิดว่าเมืองส�ำคัญของศร จนาศะก็เช่นเดียวกัน ถ้าเมืองศรีเทพคือศรีจนาศะปุระ เมืองเสมาที่พบจารึกรอยพระนามของพระราชาธิบด ของศรีจนาศะก็คือ เมืองส�ำคัญรองลงมาในลักษณะ เป็นเมืองคู่แฝด เรื่องของมัณฑละศรีจนาศะ อาจเปรียบเทียบ ได้ก บ ั เมืองหริภ ญ ชัย หรือล�ำพูนกับเมืองเขลางค์นคร หรือล�ำปางของมัณฑละหริภ ญ ชัยทางลุ ม ่ น� ำ ้ ปิง ซึ ง ่ ก็หา ได้มีลักษณะเป็นอาณาจักรอย่างที่เชื่อกันอยู่ในทุกวัน นี้ พัฒนาการของมัณฑละหริภุญชัยนั้นมีอายุไม่ห่าง จากทวารวดีและศรีจนาศะเท่าใด แต่ว่าอยู่ในแวดวง ที่ไม่เกี่ยวข้องกับคนมอญหรือระเมง ในประเทศพม่า เรื่ อ งของเมื อ งเสมาที่ อ� ำ เภอสู ง เนิ น บน ที่ราบสูงโคราชแสดงให้เห็นว่า เมืองเสมามีความ สัมพันธ์กับเมืองฝ้ายและบรรดาเมืองโบราณอื่นๆ ในบริเวณตอนต้นของแม่น�้ำมูล จากล�ำตะคองถึง ล�ำปลายมาศไปจนจดภูพระอังคาร อันเป็นภูเขาไฟ ลูกหนึ่งใกล้กับภูพนมรุ้ง และภูปลายบัด บ้านเมืองบนที่ราบสูงตอนต้นของแม่น�้ำมูล ดังกล่าวนี้ เป็น บ้านเมืองในอารยธรรมทวารวดีท นับถือพุทธศาสนาที่ผสมผสานระหว่างพุทธเถรวาท และมหายาน เช่นเดียวกันกับบ้านเมืองที่พบในลุ่มน�้ำ เจ้าพระยาในพุทธศตวรรษที่ ๑๓ ลงมา แต่ความสัมพันธ์ที่ชัดเจนของเมืองเสมาใน ฐานะเป็นเมือ งใหญ่ของมัณฑละศรีจนาศะ ก็คือ ผังเมืองและโครงสร้างทางกายภาพคล้ายคลึงกับ เมืองศรีเทพทั้งขนาดรูปแบบและโบราณสถาน นั่นก คือ เมืองเสมามีผังเมืองสองชั้นเช่นเดียวกันกับเมือง ศรีเทพและเมืองฝ้าย มีคูน�้ำคันดินก�ำแพงเมืองคมชัด ในลักษณะเป็นเมืองที่มีการวางแผน เป็นลักษณะ เฉพาะของเมืองโบราณที่สูงที่พบทั้งในภาคกลางและ ภาคอีสานโดยทั่วไป หรืออีกนัยหนึ่งเป็นรูปแบบของเมืองภายใน [Hinterland] ไม่ใช่เมืองที่อยู่ในลุ่มน�้ำและที่ราบใกล 34 ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้/ศรีเทพ/เสมา” ทะเล เช่น เมืองนครชัยศรี เมืองอู่ทอง เมืองศร มโหสถ และเมืองคูบัว ความคล้ า ยคลึ ง ของเมื อ งเสมาและเมื อ ง ศรีเทพ : โครงสร้างทางกายภาพของเมือง ทั้งเมืองเสมาและเมืองศรีเทพให้ความ ส�ำคัญกับเมืองชั้นในเป็น พื้น ที่ซึ่งพบโครงสร้าง ศาสนสถานและแหล่งพิธีกรรม รวมทั้งสระน�้ำใน ลักษณะที่เป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ชัดเจน ในขณะที่ตัว เมืองชั้นนอกยังไม่พบโครงสร้างที่เป็นศาสนสถาน ส�ำคัญ แต่มีสระน�้ำ หนองน�้ำ รวมทั้งเนินดินไม สม�่ำเสมอที่รองรับโครงสร้างอาคารบ้านเรือนท สร้างด้วยไม พระพิมพ์ดินเผา ด้านหน้ามีจารึกภาษาสันสฤกต ตัวอักษร ปัลลวะ ส่วนด้านหลังเขียนด้วยภาษาจีน / ยังไม่มีการอ่าน พบที่เมืองศรีเทพ ปัจจุบันอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาต สมเด็จพระนารายณ์ฯ