ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 29

ปรางค์ศรีเทพ ในบรรยากาศที่สงบร่มรื่นของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพในปัจจุบัน ในตัวเมืองและมีการระบายออกจากในเมืองมา คูเมืองไปลงที่ราบลุ่มต�่ำนอกดอนเกาะเมือง ปั จ จุ บั น ยั ง เห็ น ร่ อ งรอยของการชั ก น�้ ำ จากที่สูงทางเหนือมาไว้ในคูเมือง และมีช่องผ่าน ก�ำแพงเมืองทางมุมเมืองด้านตะวันออกเฉียงเหนือ กระจายไปตามร่องน�้ำไปยังแหล่งที่อยู่อาศัยและ ศาสนสถานที ม ่ ร ี อ ่ งน� ำ ้ ระบายออกนอกก�ำแพงเมือง ทางด้านตะวันตกเฉียงใต้ไปยังคูเมืองทางด้าน ตะวันตกที่มีทางน�้ำลาดลุ่มล�ำน�้ำป่าสัก ภายในตัวเมืองชั้นในปกคลุมไปด้วยพื้นท สูงต�่ำเป็นโคกเนินที่แสดงการสร้างอาคารเกี่ยว กับการอยู่อาศัยและสถานที่เกี่ยวกับความเชื่อไป ทั่ว ที่สะท้อนให้เห็นจากโครงสร้างในการจัดการ น�้ำที่มีการชักน�้ำระบายน�้ำเข้าสู่หนองน�้ำ สระ น�้ำขนาดใหญ่และเล็กมากมาย การขุดค้น ทาง โบราณคดีของกรมศิลปากรที น ่ บ ั ว่าเป็นที น ่ า ่ ชมเชย เป็นอย่างยิ่ง ได้เปิดพื้นที่ให้แลเห็นโครงสร้างทาง สถาปัตยกรรมที ส ่ ร้างด้วยอิฐและศิลาแลงกระจาย กันอยู่เกือบทั่วบริเวณ โบราณสถานเหล่านี ล ้ ว ้ นสัมพันธ์ก น ั กับร่องน� ำ ้ และสระน� ำ ้ อย่างมีระบบ ซึ ง ่ ถึงแม้ว า ่ ยังไม่ข ด ุ ค้นทั ว ่ ไป ทั ง ้ บริเวณเมืองภายในก็ตาม แต่ก พ ็ อสะท้อนให้เห็นถึง การมีแหล่งที อ ่ ยู อ ่ าศัยกับศาสนสถานทั ง ้ พุทธและฮินด สร้างทับซ้อนกันอยู่แต่พุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๔ โดย มีต�ำแหน่งของศาสนสถานส�ำคัญของลั ทธิศาสนาทั้ง สองอยู่ตรงกลางเมือง พุทธสถานส�ำคัญอยู่ค่อนมา ทางซีกใต้โดยมีพระสถูปรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่เรียกว่า คลังในเป็นประธาน และหันหน้าไปทางตะวันออก ในขณะที ศ ่ าสนสถานของฮินดูอยู ค ่ อ ่ นมาทาง ซีกเหนือที่น่าจะเป็นปราสาทและวิหาร แต่ได้ถูกปรับ เปลี่ยนสร้างให้เป็นปราสาทขนาดใหญ่สองแห่ง คือ ปราสาทปรางค์ศรีเทพ และปราสาทปรางค์สองพี น ่ อ ้ ง ที่ระเบียงคดล้อมและมีอาณาบริเวณกว้างใหญ่หัน หน้าไปทางทิศตะวันตก โครงสร้างใหม่ของศาสนสถานฮินดูนี้เกิด ขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ ลงมา ซึ่งเป็นสมัยเมือง พระนครแสดงให้เห็นถึงอารยธรรมฮินดูของขอมเข้า มาแทนพุทธมหายานที่มีมาแต่เดิม เช่นเดียวกับที่พบ มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 29