เยี่ยมยามเมืองจันทบูร เมืองท่าอันมีพลวัตทางประวัติศาสตร์ต่อสยามประเทศ | Page 41

อย่างใด แต่ท�ำให้เห็นว่า เมืองจันทบูรนั้นมีความส�ำคัญ ส�ำหรับการเป็นเมืองท่าค้าขายที ท ่ ำ � รายได้ให้ร ฐ ั เป็นจ�ำนวน มาก และรัฐสยามให้ความส�ำคัญมากพอที่จะส่งเจ้าเมือง เชื้อสายมุสลิมผู้มีความช�ำนาญในการเดินเรือสินค้าและ การค้าในเครือข่ายทางทะเลเข้ามาควบคุมดูแลบ้านเมือง ในแถบน ส่วนข้อมูลที ก ่ ล่าวว่า ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ นี้ได้สร้างเมืองที ม ่ ค ี ค ู น ั ดินล้อมรอบเนินสูงที ร ่ ม ิ คลองท่าช้าง และก่อคันดินที่กลายเป็นป้อมในเมือง [Citadel] อันเป็น ที่อยู่ของเจ้าเมืองมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์จนกลายเป็น เมืองจันทบูรก็ยังไม่เห็นข้อมูลในเอกสารใด เมืองจันทบูรเป็นเมืองมีคูน�้ำคันดิน และอยู่ ใน ชัยภูมิที่ ได้เปรียบบนที่เนินสูงกว่าบริเวณโดยรอบ อยู่ริม ล�ำน�้ำท่าช้าง อันเป็นสาขาของล�ำน�้ำจันทบูร พื้นที่ส่วน ใหญ่อยู่ในบริเวณค่ายตากสินในปัจจุบ น ั และน่าจะมีอาณา บริเวณนอกค่ายทหารมาทางฝั ง ่ ที เ ่ ป็นที ต ่ ง ั้ ของอาคารศาลา กลางเก่า แถบอาคารศาลไปจนถึงแนวหลังวัดโบสถ์เมืองซึ ง ่ พบเพียงเล็กน้อย แต่ทว่าสภาพของคูคันดินที่เป็นร่องรอย ของเมืองจันทบูรเก่านั้นยังปรากฏอยู่มากเฉพาะบริเวณ ค่ายตากสินเท่านั้น พ้นเขตทหารออกมาก็แทบไม่พบเห็น ร่องรอยเลย จนท�ำให้เกิดความสับสนและไม่แน่ใจว่าเมือง จันทบูรเก่าเคยมีอยู่ตรงบริเวณใด นักโบราณคดี คุณพีรพงษ์ พิสณุพงศ์ ครั้งท�ำงาน อยู ท ่ ห ี่ น่วยศิลปากรที่ ๔ ปราจีนบุรี ส�ำรวจรูปแบบของเมือง โบราณแห่งนี ว ้ า ่ “...น่าจะเป็นเมืองรูปสี เ ่ หลี ย ่ มผืนผ้า ขนาด กว้างทางทิศเหนือและใต้ ๔๐๐-๔๕๐ เมตร ยาวทางทิศ ตะวันออกและตะวันตก ๕๕๐-๖๕๐ เมตร มีคันดินขนาด กว้างราว ๘-๑๐ เมตร ยกสูงประมาณ ๒-๓ เมตร และยัง ปรากฏคันดินขนาดเล็กทอดยาวตามแกนทิศเหนือใต้ขนาด กว้างประมาณ ๔ เมตร สูงประมาณ ๑.๕ เมตร บริเวณ ตอนกลางของแนวคันดินทิศตะวันออกท�ำเป็นรูปปีกกา คล้ายช่องประตูเปิดออก และสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นที่ตั้ง จวนเจ้าเมือง ...และให้ข้อสังเกตว่าคันดินด้านตะวันออก นั้นไม่แน่ใจว่าจะมีด้านนี้ เพราะอาจใช้แนวปราการตาม แผนผังแสดงการส�ำรวจต�ำแหน่งคันดินและคูน�้ำเก่า ของเมืองจันทบูร โดยส�ำนักศิลปากรที่ ๕ กรมศิลปากร ราว พ.ศ. ๒๕๓๕ ธรรมชาติซ ง ึ่ เป็นตะพักยกตัวสูงจากชายตลิ ง ่ คลองท่าช้าง” ข้อมูลนี้ตรงกับการบันทึกภาพผังเมืองและข้อมูล ส่วนหนึ่งของกัปตันเจอร์ราร์ด ผู้บังคับบัญชากองทหาร ฝรั่งเศสที่เข้ายึดเมืองจันทบุรี ในช่วงรัชกาลที่ ๕ อย่าง สอดคล้องกัน และตะพักคันดินโดยธรรมชาตินี้ชาวจีนรุ่น ต่อมาถือเป็นฮวงจุ้ยชั้นดีส�ำหรับฝังศพบรรพบุรุษที่เคลื่อน ย้ายอพยพมาจากทางโคชินจีนหรือเวียดนามตอนใต้แถบ เมืองในสามเหลี ย ่ มแม่น ำ �้ โขง เพราะเป็นเนินดินคล้ายภูเขา ในด้านหลังและลาดลงสู่ชายคลองท่าช้าง จึงท�ำฮวงซุ้ย ตามแนวตะพักนี ท ้ ง ั้ ในเขตค่ายตากสินและยาวไปตลอดริม ล�ำคลองท่าช้างจนถึงแถบบ้านเรือน “ชาวบ้านท่าช้าง” ริม มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 41