เยี่ยมยามเมืองจันทบูร เมืองท่าอันมีพลวัตทางประวัติศาสตร์ต่อสยามประเทศ | Page 29

ท�ำเตามังกรเป็นต้นแบบที่ผลิตกันที่กรุงเทพฯ แถบคลอง ผดุงกรุงเกษมและแถบสามเสน จนถูกน�ำไปผลิตที่ริมน�้ำ แม่กลองราชบุรี ในช่วงหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองไป แล้ว และช่างปั้นโอ่งมังกรจากจันทบุรีก็กลายเป็นช่างชุด เดียวกับที่ราชบุรีด้วย กลุ่มจีนแคะนอกจาก “แปะสุน แซ่โค้ว” แล้ว ยังมี “นายเปี้ยง แซ่ตัน” ประเมินอย่างคร่าวๆ ได้ว่า น่า จะท�ำอาชีพปั้นโอ่ง อ่าง ไห ฯลฯ ขายที่ “บ้านเตาหม้อ” มาตั้งแต่ราว พ.ศ. ๒๔๒๐ หรืออาจจะมีการตั้งชุมชน ปั้นเครื่องปั้นดินเผาขึ้นไปจนถึงยุคที่ชาวคริสต์ญวน-จีน ที่ถูกผลักไสออกจากเวียดนามราว ๓๐ ปีก่อนหน้านั้น ทีเดียว “หมู่บ้านเตาหม้อ” กลายเป็นชุมชนชาวจีนที่ท�ำ เครื อ ่ งปั น ้ ดินเผาอยู ก ่ น ั เป็นจ�ำนวนมากในเวลานั น ้ จนถึงกับ เคยเรียกกันว่า “เมืองจีนน้อย” และเป็นช่วงเวลาใกล้เคียง กับการก่อร่างชุมชนชาวคริสต์ที่เมืองขลุง บ้านเตาหม้อช่วงนั้นมีโรงงานใหญ่ดั้งเดิมอยู่ถึง ๖ โรง ต่อมาลูกหลานเครือญาติท�ำกลุ่มโรงงานเจริญชัย ดินเผาและชูชัยดินทอง ที่ท�ำกระเบื้องดินเผา โอ่งเคลือบ รุ ่ น แรกของโรงงานนี้ เ ป็ น รู ป ปู มี ชื่ อ ก� ำ กั บ ว่ า “อั น ฮวด เส็ง” ฯลฯ กลุ่มจีนแคะส่วนใหญ่นับถือคริสต์ศาสนานิกาย โรมันคาทอลิก ต่างจากกลุ่มจีนแต้จิ๋วที่เข้ามาท�ำอาชีพปั้น โอ่งในระยะหลังซึ่งปรับมานับถือพุทธศาสนาแบบเดียวกับ คนไทยทั่วไป “เตามังกร” รูปแบบเก่าแก่ย้อนไปถึงราชวงศ์จิ๋น (ราวพุทธศตวรรษที่ ๔) และใช้กันมากในกลุ่มเตาทาง ตอนใต้ของจีนแถบกวางตุ ง ้ ซึ ง ่ มักจะมีเนินเขาที จ ่ ะเลื อ ้ ยลง มาตามเนินเขาเพื อ ่ ช่วยให้อ ณ หภูม ส ิ ง ู ขึ น ้ และควบคุมความ ร้อนได้ดี ถือว่าเป็นอัตลักษณ์ของเตาภาคใต้ของจีนเพิ่ม อุณหภูม ไ ิ ด้ส ง ู กว่า ๑,๒๐๐ องศาเซลเซียส เผาได้ถ ง ึ ขั น ้ เนื อ ้ กระเบื้องหรือพอซเลน เตาเก่าที่สุดที่ยังเหลืออยู่คือตั้งแต ราชวงศ์หมิงอายุกว่า ๓๕๐ ปี เตามังกรรุ่นแรกๆ ของบ้าน เตาหม้อซึ่งพังไปแล้ว เลื้อยจากเนินเขาจรดล�ำน�้ำล�ำพันไม น่าต�่ำกว่า ๓๐ เมตร ส่วนเตาปัจจุบันนี้วางตัวเรียบๆ สั้นๆ น่าจะถึง ๒๐ เมตร Seggers หรือที่เรียกว่า “กี๋” ท่อ แต ภาพวาดโครงสร้างเตามังกรที่ “หลงฉวน” จีนตอนใต เจ้าของเตาจีนเชื้อสายแคะเรียกสืบต่อมาว่า “จ๊อยแหน่” ส่วนแผ่นรองเรียก “โฉ้ว” ส่วน “เตาประทุน” หรือ Cross draft kiln ซึ่งม เทคนิคและรูปแบบแตกต่างไปพบในแหล่งเตาโบราณใน ประเทศไทยทั ว ่ ไปนั น ้ ก็ร บ ั เทคโนโลยีมาจากเมืองจีนเช่นกัน ปัจจุบันโรงงาน “เจริญชัยดินเผา” ยังคงมี “เตา มังกร” ที่ยังใช้งานอยู่และก�ำลังจะปิดตัวยุติการผลิตอย่าง ถาวรซึ่งคนจันทบุรีอาจไม่รู้ว่ามีของดีอยู่ และเตามังกรใน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้น น ั้ เป็นโบราณสถานส�ำคัญที ก ่ ำ � ลัง สูญหายไปเสียหมด ในประเทศสิงคโปร์ที่เหลือเพียงแห่ง เดียวก็กลายเป็นโบราณสถานส�ำคัญของชาติทีเดียว มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 29