สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม | Page 26

เป็นเมืองลูกหลวงของ “เมืองละโว้” เมื อ งอโยธยา บริ เ วณที่ เ มื อ งอโยธยา เกิดขึ้นนั้นเป็นบริเวณที่มี “ล�ำน�้ำพุทธเลา (ล�ำน�้ำ เจ้าพระยา)” และ “ล�ำน� ำ ้ ลพบุรี” มารวมกับ “ล�ำน� ำ ้ ป่าสัก” ที่ไหลผ่านอ�ำเภอนครหลวงลงมา ซึ่งเมื่อมา ถึงในบริเวณที ม ่ ห ี ลายล�ำน� ำ ้ มารวมดังกล่าวนี้ “ล�ำน� ำ ้ ป่าสัก” วกไปทางตะวันตกเป็น “ล�ำน� ำ ้ หันตรา” ที ว ่ ก ลงใต้ไปออกแม่น ำ �้ เจ้าพระยา ณ บริเวณใต้ว ด ั พนัญ เชิงลงมาที่เรียกกันว่า “ปากน�้ำแม่เบี้ย” หรือ “ปาก คลองสวนพลู” เมืองอโยธยาศรีรามเทพนครเป็นเมืองที ต ่ ง ั้ อยู บ ่ นฝั ง ่ ตะวันตกของแม่น ำ �้ หันตราและหันหน้าลงสู่ แม่น�้ำหันตราหรือแม่น�้ำป่าสักโดยตรง ร่องรอยของ “ก�ำแพงเมืองและคูน�้ำ” ทาง ด้านตะวันตกและตะวันออกยังแลให้เห็นจาก “คลอง คูขื่อหน้า” อันเป็นคูเมืองด้านตะวันตกและแนว “ล�ำคลองวัดกุฎีดาว” ทางด้านตะวันออก รวมทั้ง ร่องรอยของล�ำคลองต่างๆ ที่ขุดขึ้นหลายยุคหลาย สมัยในบริเวณตัวเมือง โดยเฉพาะ “คลองกระมัง หรือคลองหันตรา” ที่ “ตัดผ่ากลางเมือง” จาก “ค ขื่อหน้า” ไปยัง “แม่น�้ำหันตราทางตะวันออก” และ ต่อยาวผ่านทุ่งพระอุทัยเป็น “คลองบ้านบาตร” ไป เชื่อมกับ “ล�ำน�้ำป่าสักสายที่เป็นล�ำน�้ำพระแก้วและ คลองโพ” ที่ไปออกแม่น�้ำเจ้าพระยาที่ “เกาะพระ” เหนือเกาะบางปะอิน โดยประมาณความยาวและความกว้างของ “เมืองอโยธยา” เป็นเมืองสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาด ไล่เลี ย ่ กับ “เมืองราชบุรี” และ “สุพรรณภูมิ” ความ ยาวประมาณ ๒ กิโลเมตร และกว้างประมาณ ๑ กิโลเมตร ความเป็นเมืองหันหน้าไปทางตะวันออกยัง แม่น�้ำหันตรา ซึ่งเป็นเส้นทางคมนาคมที่ไหลวกมา ออกแม่น�้ำเจ้าพระยาที่ปากน�้ำแม่เบี้ย การเดิ น ทางขึ้ น ไปทางเหนื อ จะขึ้ น ตาม 26 สำ�รวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม