สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม | Page 25

แผนที่แสดงต�ำแหน่งส�ำคัญและเส้นทางน�้ำสายต่างๆ บริเวณพระนครศรีอยุธยา ลุ่มปริ่มน�้ำแต่เขตอ�ำเภอหนองแค ลงไปทางอ�ำเภอ วังน้อย จังหวัดอยุธยา แต่ในสมัยทวารวดีตอนปลาย มาต่อสมัยลพบุรีแต่พุทธศตวรรษที่ ๑๗-๑๘ ลงมา เส้นทางคมนาคมเปลี ย ่ นมาลงตามล�ำน� ำ ้ ลพบุร ท ี ไ ี่ หล จากเมืองละโว้มาถึงอ�ำเภอบ้านแพรกที่ล�ำน�้ำแยก ออกอีกแพรก ที่เรียก “คลองตาเมฆ” แยกไปทาง ตะวันออกไปสบกับ “ล�ำน� ำ ้ ป่าสัก” ที ไ ่ หลผ่านอ�ำเภอ นครหลวงไปยังเกาะเมืองพระนครศรีอยุธยา อันเป็นต�ำแหน่ง ทางภูมิศาสตร์ที่บรรดา ล�ำน�้ำใหญ่ๆ ในพื้นที่ดินดอนสามเหลี่ยมเก่า ได้แก แม่น�้ำน้อย แม่น�้ำบางแก้ว แม่น�้ำลพบุรี ไหลมารวม กันเป็นแม่น�้ำใหญ่ในบริเวณใกล้กับวัดพนัญเชิง ล�ำน�้ำนี้ คือ “แม่น�้ำเจ้าพระยา” ในพื้นที่ซึ่งเรียกว่า ดินดอนสามเหลี่ยมใหม่ [Young Delta] ไปออก อ่าวไทยที่จังหวัดสมุทรปราการ ต�ำแหน่งที เ ่ ป็นต้นแม่น ำ �้ เจ้าพระยาดังกล่าวน คือ ต�ำแหน่งชุมทางคมนาคมทางน�้ำที่ในสมัยพุทธ ศตวรรษที่ ๑๘-๑๙ นั้น เกิด “เมืองอโยธยา” ขึ้น มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 25