— Մեկ շաբաթ է ՝ այսպես անգործ նստած եմ , բայց բազում արշավանքների տառապանքներից խոնջացած մարմինս ուշքի չի գալիս ,— Կոտտան հորանջեց , վեր պարզած ձեռքերով կիսաբոլորակ գծեց օդում ու նոր միայն հետաքրքրվեց , թե ինչ գործով է իր մոտ եկել հարգարժան սենատորը ։
Մումերկոսը անհանգիստ նայում էր պրետորի թիկունքում կանգնած ստրուկին և չէր համարձակվում խոսել ։
— Հանգի ՛ ստ եղիր ,— ասաց Կոտտան ՝ ի վերջո հասկանալով հապաղման պատճառը ,— համր է ։ Քեզ նույնպես խորհուրդ կտամ օգտվել այսպիսիների ծառայությունից . հավատարիմ են շան պես , ամեն ինչ հասկանում են , բայց ոչինչ չեն թռցնում բերանից ։
Մումերկոսը մանրամասն պատմեց ամեն ինչ ՝ սկսելով առավոտյան ճաշկերույթից , որին ներկա էր նաև պրետորը , վերջացնելով Կեսարի փախուստով ։
— Այո ՜,— երկարացրեց տանտերը ՝ առանց ընդհատելու լսելով մինչև վերջ ,— լուրջ գործ է ։ Փախչելը , ինչ խոսք , միակ ելքն էր ։ Դա , ճիշտ է , Սուլլային դուր չի գա , բայց մենք ժամանակ կունենաք խորհելու և նրան համոզելու համար ։ Եթե , իհարկե , մինչ այդ պարեկները չբռնեն Կեսարին ։
— Ահա այդ էլ անհանգստացնում է ինձ ,— Մումերկոսը գինով լի գավաթը մոտեցրեց շուրթերին և կում արեց ։— Նա համարձակ է խենթի պես , վախենում եմ ՝ չծպտվի , ինչպես հարկն է ։ Երեկ հոխորտում էր , թե կսպանի Սուլլային ։
— Իսկապե ՞ ս ,— քրմի տաքարյունությունը դուր եկավ Կոտտային ։— Նրան վերջին անգամ տեսել եմ , եթե չեմ սխալվում , քեզ մոտ ։ Այն ժամանակ նա պրետեքսիան [ 10 ] դեռ չէր ձգել ։
— Իմ սաների մեջ նա ամենաընդունակն էր և ամենատաքարյունը ։ Բայց հիմնականը , որով տարբերվում էր մյուսներից , խիստ ցավագին էր տանում իր կամքի վրա բռնանալու ամեն մի փորձ ։ Մեկ ուրիշը նրա փոխարեն գուցե բաժանվեր կնոջից և խնամիանար Սուլլայի մերձավորներից մեկնումեկին , բայց նա չի անի այդ թեկուզ այն պատճառով , որ իրեն պարտադրում են և զրկում ազատ ընտրության իրավունքից ։
— Իմ մեղքն է ,— կարճատև դադարից հետո շարունակեց Մումերկոսը ,— եթե նրան դժբախտություն պատահի , միակ մեղավորը ես եմ ։ Նրա սիրտը լցրել էի շուտափույթ հաջողության հասնելու , հասարակության մեջ երևելի դիրք գրավելու մտքերով ։ Քսան տարեկանում նա ընտրվեց Յուպիտերի քուրմ , ուրիշները երեսունում անգամ չեն հասնում դրան , բայց ի ՞ նչ օգուտ ։ Նրա հաջողությունը գրգռեց հակառակորդների նախանձը ... և հիմա նա թափառում է Սաբինյան լեռներում ։ Ո ՞ վ կարող էր սպասել , որ ամեն ինչ այսպես տակնուվրա կլիներ ։
Հոգոց հանելով սենատորը զարկեց ծնկներին ։
Կոտտան չարձագանքեց ։ Խոշոր , առնական գլուխը զորեղ կրծքին հակած ՝ նա խորացել էր մտքերի մեջ ։ Այդպես նա հիշեցնում էր Լիսիպոսի [ 11 ] պատկերած Հերակլեսին միայն թե առյուծենու փոխարեն , փաթաթված էր արնագույն կերպասի մեջ ։