Գլուխ առաջին
Այդ նույն միջոցին , ծանրորեն ճռռալով ու ճանապարհի անհարթություններից ցնցվելով , զինվորական պահախմբի ուղեկցությամբ , Տիբուրյան դարպասին մոտեցավ փոշեկոլոլ մի սայլ , որի վրա տանջահար դեմքով ամուր կապկպված վեց տղամարդ էին պառկած ։ Մինչ մուտքը կբացվեր , դարպասապահ վիգիլներից մեկը մոտեցավ և հետաքրքրությամբ զննում էր փախստականներին ։ Ճանաչելով նրանցից մեկին ՝ զինվորը ոգևորված բացականչեց .
— Ախր սա Գայոս Կեսարն է , Յուպիտերի քուրմը ... Դե ես հիմա քեզ ...
— Հեռու կաց ,— պահախմբի պետը կոպտորեն ետ հրեց զինվորին , որ նիզակի սուր ծայրը դեմ էր արել քրմի կրծքին ,— ախր նա ֆլամին [ 17 ] է ։
— Ի ՜ նչ ֆլամի ՜ ն ,— ծոր տվեց դարպասապահը ,— այսօր առավոտյան նրան մահապարտ են ճանաչել ։
Պահախմբի պետը մոլորված նայեց քրմին , մտորեց մի պահ , ապա ասաց .
— Ինչևէ , հանգիստ թող նրան և երկյուղի ՛ ր աստվածների զայրույթից ։ Ես նրան անվնաս կհասցնեմ կուրիա , հետո ինչ չլինելու է , թող լինի ։
Մասն երկրորդ
Գլուխ առաջին
Սուլլայի մահը չփարատեց Իտալիային պարուրած մղձավանջը ։ Իշխանությունը , ինչպես կար , այդպես էլ մնաց օպտիմատների ձեռքին ։ Պոպուլյարները դեռ չէին հասցրել վերասաղմնավորվել և անկարող էին քաղաքական լուրջ դիմադրություն ցույց տալ ։ Բայց դրությունն Իտալիայում ամենևին խաղաղ չէր . պառակտում էր սկսվել Սուլլայի մերձավոր համախոհների միջև ։ Սենատական վերնախավի ներկայացուցիչներ Մարկոս Կատոնը , Գայոս Անտոնիոսը , Ֆուֆիդիան , Գնեոս Պիզոնը , Ահենոբարբը , Կատոնի փեսա Մարկոս Բիբուլոսը և աչքի ընկնող ուրիշ նոբիլներ [ 18 ] , իշխանությունն իրենց ձեռքում պահելու նպատակով , միավորվեցին և հիմնեցին մի հզոր խմբավորում , որն ստանձնեց բանակի հրամանատարությունը , զբաղեցրեց կոնսուլների , ժողովրդական տրիբունների , պրետորների , Գերագույն քրմի , ոստիկանապետի պաշտոնները , տիրացավ բարեբեր պրովինցիաներին ։ Սա առաջ բերեց Սուլլայի մյուս համախոհների դժգոհությունը ։ Առաջին մեկ-երկու ամիսներին գինետներում ու պանդոկներում միայն այդ մասին էին խոսում , շատերն ափսոսում էին Սուլլային օժանդակելու համար , ոմանք կոչ էին անում հեռանալ Իսպանիա և միանալ տարագիրներին ։ Բայց տարագիրների վիճակն այնքան էլ մխիթարական չէր , քանի որ Պոմպեոսի լեգեոնները սկզբնական դժվարություններից հետո սկսել էին նեղել նրանց ։ Ֆակտիոն , ժողովուրդն այդպես կնքեց Կատոնի խմբավորումը , լուրջ ուշադրություն չէր դարձնում այս դժգոհություններին , հուսալով , թե բանը խոսակցություններից այն կողմ չի անցնի ։ Գուցե այդպես էլ լիներ , եթե մարտին Հունաստանից չվերադառնար Սուլլայի ամենաերևելի զորավարներից մեկը ՝ պրոկոնսուլ Էմիլիոս Լեպիդոսը ։ Իր շուրջը համախմբելով մի քանի ազդեցիկ պատրիկների ՝ Լեպիդոսը ստեղծեց գաղտնի կազմակերպություն , որի նպատակն էր միավորել Ֆակտիոից դժգոհ բոլոր խմբավորումները և ապստամբություն բարձրացնել ։