"Эхэ нютаг Хоорхэмни" Эхэ нютаг Хоорхэмни | Page 70

III. ТҮРЭЛХИД
ХАЙРАТА ЭСЭГЭМНИ
Ашата минии эсэгэ Гармын Даша Мункуевич
Батанай уг гарбалтай. Гарматан айлда үргэмэл
хүбүүн боложо үгтэһэн. Түгнэ нютагһаа гарбалтай
байгаа. (П. Балдандоржийн хэлэгшээр). Түрэһэн
гэртэхиниинь Ешэтэн Хөөрхэ нютагай айл байһан.
Эсэгымни түрэһэн дүү Намсалма олон үринэрэй
эжы Эдэрмэг нютагтаа үндэр наһатай ажаһуудаг
юм.
1929 ондо хамтын нэгэдэлнүүдэй коммунын
эмхидхэгдэжэ эхилхэдэ, Хүсөөтэдэ эсэгэмни
түрүүлэгшэнь болоһон түүхэтэй.
Хойто жэлдэнь 1930 ондо Хөөрхэдэ «Манай
Ажал» гэжэ нэрэтэй хамтын байдал эмхидхэгдэжэ,
Ошорой Шэмэд гэжэ хүн хамтын байдалай
түрүүлэгшээр һунгагдаа һэн.
Минии эсэгэ шэг шарайгаар сэбэр, илдам
аяг зантай, хошон хөөрөө зугаатай хүн ябаал
даа. Залуушуулда хүндэтэй, тэдэнэй удамарша,
хүтэлбэрилэгшэнь гэхэдэ алдуу болохогүй.
Хамтын байдалайнгаа орооһо таряа Новоильинск түмэр харгыда асаржа
тушаадаг байһан. Хөөрхэд морид ашаа шэрэдэг байгаал даа. Бүхы ажалаа: газар
хахалха, таряа тариха, хуряаха, гүрэндэ тушааха – булта морин эрдэниин хүсөөр
хэгдэдэг байгаа. Гараар боогдоһон таряагаа молотилкаар колёсно трактораар
орооһон болгожо, веялкээр сэбэрлэжэ, хиидхэжэ, хамтын байдалайнгаа амбарта
тушаажа, һүүлдэнь һайн орооһоёо гүрэндэ тушааадаг байгаа.
Хэды мориной тоног зэмсэг хэрэгтэй байгааб, тэргэ, шарга? Эдэ бүхы ажал хүн
морин хоёрой хара хүлһөөр харанхыһаа харанхы болотор хэгдэдэг байгаа.
«Юугээршье сэгнэшэгүй юрын ажал…» гэжэ Ц.Номтоевой хэлэгшээр манай
эхэ эсэгэнэр иимэл хүндэ ажал бэе дээрээ даажа, Эхэ ороноо хамгаалалсаһан,
ажабайдалаа зохёолсоһон бодото баатарнууд байгаал даа.
Хүн бүхэнэй бага наһан тон элеэр һанагдадаг. Тиимэһээ эхэ эсэгын хэһэн ажал,
ажаһуудал тон эли байдаг.
Эсэгэмни нютагайнгаа зондо ехэл һанаагаа зободог: шадаха зэргээрээ хэрэгынь
бүтээлсэхэ, туһалхые оролдодог байгаа. Эсэгэм хаа яа Петровск-Забайкальск
мори шаргаар ошодог һэн. Нэгэтэ намтаяа ошоо һэн. Куликовтон гэжэ айлда
68