хойшолонгынь – жараахайгаар дүүрэн горходнай үни заяанда хатажа, газарай үбшэлһэн эдэгэһэн шарха мэтэ хэбтэнэ.
Үнгэржэ ерэхэдээ, онгосоор Хэжэнгэ голоймнай һөөг бургааһадые хороор хатаажа, хатанхай боро бургааһад хухаржа һалаа. Голой эрьеын бургааһад хэндэ һаалта хэдэг байгааб?!
Иигэжэ эхэ байгаалидаа түрүүшын « дохёогоор » хамтынгаа ажалые үгы хээд, эгээлэй уладай ямар байдалда ороһон бултанда мэдээжэ. Хүдөө талаар һүрэг малнууд, бөөн сагаан хонид хадын хаялга, гүбээнүүдые бүрхөөн бэлшэжэ ябахыень харахада, хэды һайхан бэлэй.
Хэды жэл үнгэршэбэ. Хэжэнгэһээ ерэһэн нэгэ хүн хөөрэбэ: үхэр малнуудайнгаа нюргыень целлофанаар гү, али нимгэн хүнжэлөөр орёожо бэлшээридэ гаргаабди. Тэрэгүйдэ хээрэ хабартаа туранхай малай нюрганай гуурнуудые хирээ, шаазгайнууд тоншожо, үхэр малыемнай үхэтэр гэмэлтээнэ. Ехэ гайхажа, саашань ушарынь һурахадам, хамтын ажалай үедэ амбаарай хоройдо обоолоотой орооһондо шубууд эдеэлжэ сададаг байгаа гэхэдэнь, ойлгосотой болоо һэн. Иимэ зэбүүн байдал- ажаһуудалаймнай мүнөөдэрэй гэршэ!
Ном дотор Хөөрхэ нютагһаа урган гараһан олон эрдэмтэд, түрүү хүнүүдэй дүрсэнүүд оронхой. Ургажа ябаһан залуу үетэн, нютагаархидтамни омогорхол гээшэл даа.
Гэхэтэй хамта нютагаймнай аяар 40 айлнууд уг таһарһан гэмшэлтэй байна даа. Энэ юртэмсэдэ элдэб хуби заяатайгаар түрэнэ гүбди даа. Нютагайнгаа 1911 онһоо хойшо түрэһэн зоной нэрэ, обог Дансаран Доржэгутабайда үгөө һэм гэжэ үнгэрэгшэ зун намда хэлээ һэн. Ондоо хэн иимэ ехэ ажал бүтээхэб даа гэжэ һанаадхёо һэм. Хөөрхынхид тухайгаа энэ зүйл дээрэнь үндэһэлжэ, ном бэшэхэ гэжэ хөөрэлдөөн эрдэмтэдэй дундаһаа дуулдана. Энэ хүсэлынь һаяар бэелхэ гэжэ найдая.
Энэ һонин номой удха тухай: бултыень дэлбэлжэ бэшэхын аргагүй. Олон жэлдэ хэблэлдэ гараагүй хэбтэһэниинь харамтай. Нютагаархидни, ном сооһоо айхабтар шухала юумэ ойлгожо, үри хүүгэдтээ удхалан хөөрэхыетнай гуйнаб. Номой нюурнууд сооһоо олон юумэ мэдэжэ абаад, саашань уулзалга, хөөрэлдөө эмхидхэхэ хэрэгтэй гэжэ дурадханабди.
Энэ талаар нютагаймнай һургуулиин багшанарай, түрэлхидэй, ахалагша ангинуудай һурагшадай үүргэ ехэ байна. Зохёолшонтаяа уулзажа, баясхалан хүргэхэ бултанай уялга гэжэ тоолонобди.
Хүндэтэ ахатан, зохёолшон Пунцэг Бадмаевич, нютагаархидайнгаа зүгһөө гүн баясхалан Тандаа хүргөөд, хоёр рабжун соо энэл зандаа ажалаа хэжэ, элүүр энхэ, буянтайхан һуугты. Бүри саашадаа буянгаа арьбадхажа, аша, гуша, зээнэрэйнгээ тулада ажаһуухатнай болтогой!!
Роза ДАШИЕВА, Улаан Үдын 19-дэхи һургуулиин багша, ОХУ-гай гэгээрэлэй онсо.
Гүнзэннорбу ГУНЗЫНОВ, Буряадай арадай зүжэгшэн, Оросой соёлой габьяатахүдэлмэрилэгшэ.
194