"Эхэ нютаг Хоорхэмни" Эхэ нютаг Хоорхэмни | Page 190

Хэды һайхан дуунуудтнай арадай дунда дэлгэрэнхэйб. Ямар үндэр үгэнүүдээр
аха нүхэдөө шүлэглэн амаршалнабта, баясанабди, уярнабди.
«Дахин дахин зохёолнуудыетнай уншахада, шэнэл бодолнууд сэдьхэлыеш
хүлгөөнэл» - гэжэ манай һургуулиин буряад хэлэнэй бэлигтэй багша, дуушан
Людмила Шагдаровна хөөрэнэ.
2002
АГЛАГ БУРЯАД ОРОМНИ АГУУ ОРОСОЙ ХУБИ ЮМ
Бүгэдэ буряадуудай III-хи хурал угтуулаан
Хүндэтэ Владимир Батомункуевич, Танаа
«Оросой эрдэмэй габьяата ажалшан» гэһэн үндэр
нэрэ зэргээртнай үнэн зүрхэнһөө хэбэд номхон
хэжэнгээрхидтнай амаршалаад, арад зондоо
зорюулһан ажалдатнай амжалтануудые хүсөөд,
элүүр энхэ, согтой залитай ябахыетнай хүсэнэбди.
Владимир
Батомункуевич
Базаржапов
-
түүхын эрдэмэй эрдэмтэн, Оросой эрдэмэй
габьяата хүдэлмэрилэгшэ, ВСТУ-гай профессор,
түүхын кафедрын эрхилэгшэ, информатизациин
уласхоорондын һургуулиин бодото гэшүүн.
Аша, зээнэр Аюр, Булат, Юля, Яна гэгшэдтээ
тэрэ зорюулжа, «Дээдэ Хүрбэ-алирһата хизаар»
(«Верхняя Курба - край брусничный») гэһэн буряад
арадайнгаа хуби заяан тухай түүхын баримтата
зүйлнууд дээрэ үндэһэтэй, тон һонирхолтой ном
уншагшадтаа бэлэглэбэ.
Номойнгоо түрүүшын нюурта хэблэлдэ гараха
замдань туһалһан Тээгдын хүдөөгэй захиргаанай
толгойлогшодо баясхалан хүргэнэ.
Номой оролто нюурта урдын сагай домог Чингис - хаанай жанжан монголой
хилганата талын дундуур мэргэдүүдые намнажа, моридоо амаруулжа, уһалжа,
эдеэлүүлжэ, саашаа ябахадаа, голые Үдэ гэжэ нэрлэһэн түүхэтэй. Үдэ голой аргаар
ханатан хүхэрэгшэ хадануудай үбэрөөр нэмжыһэн талада хэншье ажаһуудаггүй
гэжэ һанаһаниинь - ойн оротон ажаһуудаг һэн. Тэдэнэр монголой сэрэгшэд -
харуулшадта добтолдог байгаа.
Түрүүшын буряадууд Дээдэ Хүрбэдэ ХV-ХVI зуун жэлэй үеэр һуурижаһан
түүхэтэй. Тиихэдээ тэндэхи оротониие Баргажан, Хурамхаан, Баунт тээшэ түрижэ
гаргаһан гээшэ.
Тиихэдээ Хүрбэ, Тээгдэ гэһэн үгэнүүд оротон арадһаа удхатай гэжэ бэшэгдэнэ.
188