хөөрөө ха. Тэрэ үбгэжөөлэйнгөө хэн гэжэ нэрэтэйень һанаагүй.
Мүнөө Буряад орон доторнай нютаг бүхэндэ элдэб үбшэндэ туһатай аршаангууд тон олон гэжэ мэдэбэшье, ажаһуудалай айхабтар хүшэр болоһон үе сагта аргаа оложо, нютагуудайнгаа аршаангуудһаа хүртэжэ, зунай зулгы сагта бэеэ элүүржүүлхэ аргаяа бэдэрэел. Тиимэһээ аршаанта газарнүудаа һэргээжэ, нютагайнгаа эзэдтэ зальбаржа, зон голоороо хэлсэжэ, арад зонойнгоо элүүр бэеын түлөө оролдохо саг тулаа гээшэ гэжэ ойлгохо ёһотойбди.
Илангаяа һая үндыхэдэжэ ядажа ябаһан үхибүүдэй хүндэ үбшэндэ, уушханай ханяаданда нэрбэгдэхэнь аюултай, харамтайнь үгөөр хэлэшэгүй. Энэ аюултай халдабарита үбшэн улам һүжэрхэ хараатай гэжэ эмшэд һүүлэй мэдээгээр дохёо үгэнэ. Энээхэн үгтэһэн наһандаа элүүр бэетэй ябахаһаа ехэ жаргал юун байхаб даа... « Хэрбээ нютагайнгаа аршаанай ямар үбшэндэ туһатайень ойлгожо ядабал, манай лабораторидо асаржа шалгуулхадатнай болохо »- гэжэ БНЦ-гэй микробиологиин лабораториие хүтэлбэрилэгшэ эрдэмтэ Баир Бадмабазарович Намсараев телевизорээр харагшадтай уулзалга дээрэ хэлэһыень анхаржа абаһанаа уншагшадтаа дуулгаха хүсэлэнтэйб.
Аршаанта газарнуудые үргэн Буряад орон соо тооложо барашагүй. Хүнэй бэеын бүхы зүйлдэ туһатай аршаангууд бултал бии гэжэ лаб хэлэхэдэ болоно.
« Мүнхэ сэсэн байгаалимнай һайхан, Хүхын дуунда нюдөө уһатан ябагша Хүдөө нютагта түрэһэн уярамгай хүм »
- гэжэ арадай шүлэгшэн Н. Г. Дамдиновай Буряад оронойнгоо үзэсхэлэн һайхан байгаалиие омогорхон һайхашаан уяржа, ямаршье гунигтай бодолдо абтаһыень мэдэхын аргагүй...
Хүн гээшэ Эхэ байгаалитаяа хүйһөөрөө холбоотой байгаалиин үринэр хадаа өөрынгөө онсо ухаан бодолоороо мэдэржэ, хамгаалагшад гү, али дайсад болодогнай хүнэйл болбосоролой үрэ дүн гэжэ ойлгохо болонобди.
Бүмбэрсэг дэлхэй дээрэ манайл орон нютагууд байгаалиин баялигай хэшэгтэ үлүү хүртэнхэйбди. Манай эндэ ургадаг модод хадаа сэбэр агаарай бүлүүр ха юм. Ойнууд соомнай үнэтэ ангуудһаа гадна хаанашье үзэгдөөгүй алим жэмэсүүд, тала дайдаарнай хэды олон эмдэ ородог ургамалнууд урганаб.
Баримта болгон хэды ургамалнууд дээрэ тогтоёбди. Хэр угһаа буряад зон эмтэ ургамалнуудые хэрэглэжэ һуранхай.
Хуурай добо газараар ургадаг ая ганга хэжэг ханяаданда хэрэглэжэ һуранхайбди. Бог үбһэн шэнгеэр харгын далангаар ургадаг таба һалаа шарха үбшэндэ хэрэглэгдэдэг. « Улаан номдо » ороһон мойһоной жэмэс доторой үбшэндэ ехэ туһатай. Харамтайнь дун сагаан сэсэгэйнь үедэ, жэмэсэйнь үедэ хоротой хомогор хюмһатайшуул хайра гамгүйгөөр эшыень хухалжа хаядагыень харадагбди. Тиигээд намһаа саагуур, наранһаа наагуур гээд үнгэржэл байдагбди. Хэрбээ иимэшүүлыө ялада хабаадуулаа һаа, гараа татажаш болохо.
Гашуун үрмэдэһэн олон янзын үбшэндэ: ревматизм, бронхиальна астма, хотын, эхэнэрэй үбшэн, шарын үбшэн г. м. туһатай.
170