"Эхэ нютаг Хоорхэмни" Эхэ нютаг Хоорхэмни | Page 170

ехэл һайн, илангаяа хии ханяадан( бронхит) аргалдаг. Мүнөө тэндэ ошожо, аршаанһаа хүртэхэшье гэжэ хүн ойлгохоо болинхой. Харгынь нүрөө боложо һалашанхайл даа. Мүнөө үеын залуушуул тиимэ аршаан нютагтамнай бии юм гэжэ мэдэхэшьегүйл даа.
Хари гүрэнэй элдэб үнэтэй хойшолонтой( эльгэ, бөөрэдэ шулуун боложо тунадаг) эм абажа уунхаар, нютагайнгаа эмтэй домтой аршаанһаа хүртыт гэхэ байнаб.
Тус дамжуулгада зохёолшон буряад оронойнгоо бэлигтэй, үндэр нэрэ солотой хүнүүд тухай дамжуулгануудые хэдэг. Жэшээнь, һаяшаг минии нютагай эрдэмтэн, биологиин эрдэмэй эрдэмтэн, профессор Цыденжаб Хутанович Цыбжитов тухай дамжуулга харабабди.
Буряад нютагуудайнгаа дэлгэр баян, дундаршагүй түүхын хуудаһануудые иража, жэшээтэ ажалаараа суурхаһан хүнүүдтэй танилсуулхадань, нютагайнь зондо, түрэл гаралдань хэды һайн гээшэб. Тиимэ зоной нэгэн Яруунын аймагай « Победа » хамтын байдалай түрүүлэгшэ байһан Банзарон тухай түрэһөөрнь 90 наһанайнь ойдо зорюулһан дамжуулга харахадаа, нютагайнь зон, үринэрынь хэды шэнээн баясаһаниинь хэлэшэгүй.
Бишье үни холо эдир залуухан ябахадаа, 1954 ондо, тус хамтын байдалда багшанарай дээдэ һургуулиин 1-хи ангиин оюутад намарай таряа хуряалгын үедэ, хэды комбайнда хүдэлэлсэжэ, үдэр һүнигүй ажаллажа, таряаень сэбэрлэлсэжэ, Поперечнэ гэжэ һууринда гүрэндэ орооһыень тушаалсаа һэмди. Тиихэдээ манда нютаг бүхэнһөө сугларһан хорёод залуушуулые ажалай дулаан гутал, бээлэй болон бусадаар хубсалуулаад, һонин, журнал, шатар саг үргэлжэ өөрөө асараад, эдеэ хоол: зөөхэй, шэхэр( сахар), бал( мёд), мяхан, түмһэн( картофель), байцаа( капуста)- зүйл бүриин эдеэн. Гарагай долоон бүхэндэ халуун уһанда оруулха. Иимэ анхарал доро урматайл хүдэлөө һэмди.( Багшамнай Тыхешкин Артём Васильевич байгаа. Ехэл эрилтэ ехэтэй, сэхэ сэбэр багша һэн). Ажалаа дүүргээд бусахадамнай сайлалга хээд, баярые хүргөөд, мүнгэ, мяха, тоһо бултандамнай үгөөд, һайн һурагты гээд үдэшөө агша һэн. Иимэ хүнүүд хүнэй наһан соо мартагдадаггүйл байна даа. Табан хүбүүдынь эсэгэдээл адли нютагайнгаа зоной тулгань байдаг лэ ёһотой.
Булат Намдаковичой дэлгэр сэдьхэл тухай үшөө иимэ баримта гэршэлнэ: бидэ, һургуулидаа Ц. Дондогойн « Эхэ тухай поэма » һурагшадтай хөөрэлдөө эмхидхэхэдэмнай, ехэтэ туһалаа һэн: телефоноор хэдэн удаа зохёолшонай нютагтань хонходожо, хамтын байдалайнь эрхилэгшэдһээ айлшад ерэжэ, манда туһалаа һэн.
Мүн Н. Шабаевай « Энхэрэл » гэжэ номтой, зохёолшонтайнь танилсахадамнай, саг забһарлажа, өөрөө хабаадалсажа, халуун уулзалга багшанар, һурагшадтай эмхидхэлсээ һэн. Хүнэй гуйлтада үгы гэжэ шадахагүй, хүн бүхэндэ үгтэшэгүй энэрхы зөөлэн сэдьхэлтэй хүн гээшэл даа. Зохёолшонай нэрэтэй холбоотой һайн һайхан тоогүй олон баримтануудые нэрлэмээр.
Уншагшад гол юун тухай хэлэхэеэ һанаһыем ойлгоо гэжэ найдаад, сэнхир экрандаа үргэн Буряад оронойнгоо һонинуудые « Сагайнгаа хүрдөөр » түбһэндэ һонюуша түрэл арадаа баясуулжа байхыень хүсөөд, зохёолшонда аглаг һайхан Буряад орондоо алдар нэрэтнай бүри мэдээжэ, үрэжэлтэй ажалтнай үрэ ехэтэй, олоной сэдьхэлэй баяр болог лэ гэжэ хүсэхэ байнаб.
1997
168