"Эхэ нютаг Хоорхэмни" Эхэ нютаг Хоорхэмни | Page 13

II. НЮТАГААРХИДАЙМ АЖАБАЙДАЛҺАА
YЛЗЫ ҺАЙХАН ТООНТОМНИ
Y
нгын сэсэгээр бүрхөөгдэhэн үзэсхэлэн hайхан тоонто нютагни, үни холоhоо
олон-олон үеын амитадые хүрьhэн дээрээ тэнжээнэш. Саг жэлэй саашалха
тума газар дайдыншни үнгэ шарай хубилна, шадалаа буураhан эмгэн эхэ
шэнгеэр харагданаш.
Минии мэдэхэ (50 гаран жэлэй үе) болзор соо хүнэй ажабайдалда асари ехэ
hэлгэлтэ, хубилалтанууд болоо, хуби заяаень шэрбээ, нэшээ. Урдань үнгэрhэн
байдалнай эли. Юртэмсын жама ёhоор, ажабайдалнай жэгдэ бэшэшье hаа,
урагшаа ябана, саг ошоно: үри хүүгэднай ургана, хүгжэнэ, ажаhуудалаа элдэб
аргаар зохёоно.
Мүнөө нютагтаа яаралгүйхэн амаржа, зоноороо обоо бунхандаа, эхэ эсэгынгээ
тахижа ябаhан тайлганда мүргэжэ, зальбаржа, сэдьхэл тэнюун болобоб даа.
Орон дэлхэйн үргэмжөөр айл аймагууд hайн лэ hууна хаш гээд наада талаhаань
ажаглааб: сагаан эдеэн дэлгэрэнхэй – ороhон лэ айлдаш элбэг дэлбэг эдеэн –
хониной шэнэ мяхан, таряанайшье хэшэг. Зоной сэдьхэл hайн: саг соогоо бороо
хурамнай ороо. Ургаса гараха. Һайн жэл орохо гэлсэхэдэнь, минии зосоо ехэл
hайн болоо hэн. Гэбэшье…
Вознесеновка тосхонhоо баруулжаа Хөөрхэ орохо замда Хээр Хүтэлэй дабаа
үнгэрөөд, уруудан, 2-3 модоной газарта нарhан модотой, тэрэнгиин аятай
хангалаар анхилhан ойн захын хуhалуур үнгэрөөдхихэдэ, Хөөрхымнай зэнхэгэр
Шэбэрэй гол нэмжышэхэдэнь, хомхой нюдөөр хаймадан, харгын хоёр талаар
ургаса ногооной хэр гаража байhыень хёрхоор адаглан хараад орхидог хүм.
Эдирхэн залуудаа энээхэн дайдаар үбhэ хуряалсажа ябадаг hэм. Шэбэрэй
хүйтэн голой уhанhаа хэды дахин бэеэ сэлмээhэн хабиб даа? Зүүдэн шэнги
үнгэрhэн үе. Адаглан харахадам , жэл ерэхэ бүри ургаса ногоон муудажал байна.
Харгын урда хажууда, Мантын бууса гэжэ нэрлэгшэ hэмди (15 гектар газар),
анхандаа табан гулдагар hүри газар дээрэ ебхытэр нюруулаад, хорёолоод
орхигшо хамнай даа. Һүүлэй олохон жэлнүүдтэ адаглахадам, гансал багахан
hүриин задархай хорёо байдаг болонхой. Газарай үрэжэлэй муудаhые гэршэлhэн
шара сэсэгүүд дайдые бүрхөөнэ. Хэншье эзэтэйень hурагшалаагүйб даа. Нэгэл
малшанай газар байгаа юм бэзэ.
Тээ сааашалхада, Шэбэрэй хүдөөгэй hуури. Харгыhаа урагша-хойшоо ялан
добо: үргэлжэ шара сэсэгүүд. Нэгэтэшье шэбхын хаягдаагүй, уhанай ябаагүй шэнги
газар. Хөөрхэд, хэлэгүй мал энээхэн газарай ногоогоор үбэлжэхэ «түсэбтэйл» ааб
даа гэжэ анханда малшанай үри hэн хадаа гол зүрхэндэм бүхөөр оронхой.
Нютагаа ерэхэдээ зарим хүнhөө hураад үзэбэб. «Юундэ сабшаландаа шэбхэ
11