"Эхэ нютаг Хоорхэмни" Эхэ нютаг Хоорхэмни | Page 117

Угһаа малша зоной үхибүүд эхэ эсэгынгээ зүргөөр ябажаш болодог. Малша нэгэ
үнэр бүлэ тухай дурдаха хүсэлэнтэйб. Балданай Дандартан гэжэ 14 үхибүүтэй бүлэ,
эсэгэнь бүхы наһаараа хони хаража, «мал хараһан—аманда тоһон» гэдэгэй ёһоор,
бүхы үхибүүдээ гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэжэ, тэдэнь нютагтаа
мэдээжэ малшад-хонишод болонхой, баян бардам ажаллажа ябадаг.
Иигэжэ мүнөө хэдышье хатуу үе сагай болоошье һаань, ажалай оньһо зүбөөр
олоһон хүн ядаралгүй ажаһуухаһаа гадна, улад зонойнгоо ажаһуудалда хэды ехэ
туһа, тэдхэмжэ үгэнэб!
Нёдондо зун ган гасуур, тэжээл абалганда гасалан ехэ байгаа. Энэ ажалша
бүлые ехээр дайраагүй: урданайхидаал гулдагар һүринүүд ногооной шэмэтэй үе
соонь табижал байгаа һэн.
Б. Мунгоновой роман дотор залуушуул Ширабон түрүүлэгшын хэдышье
дэмжээгүй һаань, өөһэдынгөө хүсөөр эрдэнишиш (кукуруза) баян ургаса хуряажа,
урда зүгэй баян бэриие нютагжуулжа шадаа хамнай. Тиимэһээ залуушуул
эсэгэнэрэйнгээ найдалда хүрэжэ, харгыдань үрмэдэһэн бэшэ, улаалзай сэсэгүүд
дэбдеэтэй гэхээр.
«Хамхуул үбһэн» гэһэн бүлэг соо Аюур хүбүүнэй дүрые һонирхомоор. Романай
эхиндэ энэ хүбүүн хаанашье бэеэ оложо ядана: элдэб ажал һэлгэнэ. Клуб даагшаар
ажаллахадаа, хошонножо хэлэгшэ хамнай даа: «Клубэй үүдэндэ суурга үлгэжэ
хааха, нээхэ гэжэ баһал ажал гээшэл».
Хамхуул үбһэн шэнги, эндэ-тэндэ ажалай мэргэжэлтэй боложо үрдеэдүй залуу
хүбүүн хэды бэрхэшээлдэ оробошье, өөрыгөө алдаагүй, романай эцэстэ хабарай
хагсуу саһа шуурганай үе соо Суранзанай хонидто тракторай шэргүүлтэй үбһэ
абаашажа, хонидые үхэлһөө абарна. Иигэжэ Аюур һэшхэл зоригоо алдаагүй, саг
соонь хүндэ туһа хүргэжэ шадаха, найдамтай хүбүүн байһанаа харуулжа шадаа.
Иимэ сагай залуу нүхэдтэ тохёолдохо ушарай болобол, тэдэнэртэ ахамад зон
гараа һарбайжа, жолооень дүнгэлсэхэ ушартай гээшэ.
Улаан зүрхэн шулуун бэшэл
Уян зөөлэн эрдэнил.
Бэрхэшээл дүүрэн дэлхэй дээрэ
Бэе бэеэ гамнаял,—
гэжэ Д. Жалсараевай дуунай үгын удха хэды гүнзэгыб!
Хонишон Бүмөөдэй Мухар Сагаан хоёрой наһанайнгаа амаралтада гарахадань,
Шэлын хамтын байдалайхид тэдэнэртэ ямаршье тэдхэмжэ үгэхэнь мэдэгдэнэгүй.
Тэдэнэр баһал зоной харууһанай улад гээшэ ааб даа. Үтэлхын далайе гаталха
гээшэ бэлэн бэшэ: аша буянтайгаар бүхы юумэндэ нигүүлэсхы сэдьхэлэй сагаан
буян арьбадхажа наһандаа ябабалнай, бүхы зондо ехэл һайн гэжэ мэдэнэбди.
Түгэсхэлдэнь хэлэбэл, эхилэн зааһан багшанарта, ахалагша ангиин һурагшадта
тус романиие шудалжа үзэхэдөө, анхархыетнай хүсэнэб.
Нэгэдэхеэр, романуудай гол баатарнуудай дүрэнүүдые дэлбэлэн үзэхэдөө,
нютагайнгаа ажалша зонтой сасуулаан хаража үзэбэлтнай, һурагшадай сэдьхэлдэ
бүхөөр хадуугдаха, бодолнуудынь хурдаар гүйхэ.
115