οδηγίες , προσκλήσεις , παράπονα , πρόσληψη , διορισμός , απόλυση κτλ ., ΚΕΓ 2006-8 3 , Χατζησαββίδης 2011 ) που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις γλωσσικές τους ανάγκες και βρίσκουν τη θέση τους μέσα σε γλωσσικές δραστηριότητες . Οι δραστηριότητες αυτές με τη σειρά τους εντάσσονται σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο , που είναι αυτό που ουσιαστικά τους αποδίδει το πλήρες νόημά τους ( Συμβούλιο της Ευρώπης 2008 : 10 ). Πρόκειται λοιπόν για μια λειτουργική θεώρηση της γλώσσας , αφού η τελευταία χρειάζεται για τις δραστηριότητες της πραγματικής ζωής , ενώ η διδασκαλία της έχει ως κέντρο αυτό που έχει ανάγκη ο σπουδαστής για να επικοινωνήσει με την κοινότητα της δεύτερης ή ξένης γλώσσας , δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην ικανότητα ανταλλαγής πληροφοριών με νόημα ( Baker 2001 ).
Ο όρος επικοινωνιακή ικανότητα , η ανάπτυξη της οποίας είναι το ζητούμενο στη γλωσσική διδασκαλία στο πλαίσιο μιας επικοινωνιακής προσέγγισης , είναι κάτι ευρύτερο από τη γλωσσική ικανότητα 4 ενός χρήστη όπως την όρισε ο Chomsky , ως απλή δηλαδή γνώση ενός γλωσσικού συστήματος μέσω της οποίας ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί και να κατανοεί άπειρο αριθμό γραμματικά ορθών προτάσεων . Η επικοινωνιακή ικανότητα περιλαμβάνει το σύνολο της γλωσσικής συμπεριφοράς ενός ατόμου , δηλαδή και τη γλωσσική ικανότητα αλλά και την ικανότητα χρήσης της γλώσσας αποτελεσματικά μέσω της σωστής διαχείρισης και προσαρμογής των επικοινωνιακών του πόρων σε διαφορετικές περιστάσεις της καθημερινής ζωής μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα ( Hymes 1972 , Canale & Swain 1980 , Βαρλοκώστα & Τριανταφυλλίδου 2003 , ΚΕΓ 2006-8 5 ). Η επικοινωνιακή περίσταση , δηλαδή το σύνολο των εξωγλωσσικών δεδομένων και συνθηκών μέσα στις οποίες πραγματοποιείται η επικοινωνία ( Μήτσης 2004 ), παίζει εδώ αποφασιστικό ρόλο . Η επικοινωνιακή ικανότητα περιλαμβάνει τη γλωσσική γραμματική ικανότητα ( δηλαδή γνώση λεξιλογίου , μορφολογίας , σύνταξης ), τη διαλογική ( γνώση του συνδυασμού των γραμματικών στοιχείων για την επίτευξη ενός συνεκτικού προφορικού ή γραπτού κειμένου , ικανότητα σύνδεσης προτάσεων σε ενότητες ομιλίας , ικανότητα συμμετοχής σε συζήτηση ), την κοινωνιογλωσσική ( γνώση και κατανόηση του κοινωνιογλωσσικού περιβάλλοντος , των σκοπών και των συμβάσεων δηλαδή της επικοινωνίας σε δεδομένη επικοινωνιακή περίσταση ) και τη στρατηγική ικανότητα ( ικανότητα διαχείρισης της ίδιας της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας , χρήση στρατηγικών που αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας ) ( Canale & Swain 1980 , Baker 2001 , Βαρλοκώστα & Τριανταφυλλίδου 2003 ). Τέλος , μεταγενέστερα , έγινε αρκετός λόγος και για την διαπολιτισμική ικανότητα ως μια ακόμη διάσταση η οποία πρέπει να εμπλουτίσει την επικοινωνιακή ικανότητα . Η διαπολιτισμική ικανότητα καθιστά ένα άτομο έτοιμο να επικοινωνήσει και να συνδιαλλαγεί με άτομα από άλλες κουλτούρες , να τα κατανοήσει και να αποδεχτεί τη διαφορετικότητά τους , θεωρώντας θετική την εμπειρία αυτή ( ενδεικτικά Byram , Gribkova & Starkey 2002 ). Η επικοινωνιακή ικανότητα των σπουδαστών μιας δεύτερης / ξένης γλώσσας επιδιώκεται να ενεργοποιηθεί μέσω της επιτέλεσης διαφόρων γλωσσικών δραστηριοτήτων οι οποίες περιλαμβάνουν αντίληψη , παραγωγή , συνδιαλλαγή ή διαμεσολάβηση που είναι δυνατόν να αφορούν προφορικά ή γραπτά κείμενα ή και τα
3 Για τον όρο βλ . ενδεικτικά ΚΕΓ 2006-8 , « Γλωσσική πράξη [ speech act ]”, http :// www . greeklanguage . gr / greekLang / modern _ greek / tools / lexica / glossology / show . html ? id = 34 4 Για τον όρο βλ . και Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας 2006-8 , « γλωσσική ικανότητα [ competence ]», Λεξικό
γλωσσολογικών όρων , Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα , http :// www . greeklanguage . gr / greekLang / modern _ greek / tools / lexica / glossology / show . html ? id = 617 5 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας ( ΚΕΓ ) 2006-8 , « επικοινωνιακή ικανότητα [ communicative competence ]», Λεξικό
γλωσσολογικών όρων , Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα , http :// www . greeklanguage . gr / greekLang / modern _ greek / tools / lexica / glossology / show . html ? id = 95
Μ . Κοκκινίδου - Λ . Τριανταφυλλίδου , ΣΝΕΓ ΑΠΘ , 2017 6