Φώτιο, λίγο μετά την επίθεση πρεσβευτές των Ρως ζήτησαν να βαπτισθούν, όπως και
έγινε. Η πρώτη προσπάθεια εκχριστιανισμού των Ρώσων δεν οδήγησε στον
εκχριστιανισμό όλου του ρωσικού λαού. Όμως, αυτοί οι πρώτοι δεσμοί που
δημιουργήθηκαν δεν εξέλειψαν ποτέ ολοκληρωτικά αφού μια χριστιανική κοινότητα, έστω
και ολιγάριθμη, επεβίωσε τουλάχιστον στο Κίεβο. Ο τελικός εκχριστιανισμός
πραγματοποιήθηκε επί του ηγεμόνα Βλαδίμηρου το 988. Σημαντικό στοιχείο που
συνέβαλε στον εκχριστιανισμό των Ρως ήταν ο γάμος του Ρώσου ηγεμόνα με την
πορφυρογέννητη αδερφή του αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ Άννα αλλά και ο θαυμασμός
των Ρώσων για τη λειτουργική και λατρευτική γενικότερα ζωή των Βυζαντινών.
Η Βάπτιση των Ρώσων
Μολονότι ο Βλαδίμηρος και οι διάδοχοί του ήταν ανεξάρτητοι απ’ το βυζαντινό
έλεγχο σε πολιτικά θέματα, ο εκχριστιανισμός των Ρώσων αποτέλεσε την έναρξη μιας
νέας πνευματικής και πολιτιστικής στροφής του λαού και του κράτους. Ήδη ο Φώτιος τον
9ο αιώνα αναφέρει ότι οι Ρώσοι, αφού βαπτίσθηκαν, έγιναν «υπήκοοι και φίλοι» του
Βυζαντίου, πως στο εξής θα υπάγονταν στον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ως
Ορθόδοξοι Χριστιανοί και θα αναγνώριζαν το κύρος του αυτοκράτορα, ως του
επικεφαλής όλου του χριστιανικού κόσμου. Οι Ρώσοι ηγεμόνες αναγνώριζαν ότι ο
αυτοκράτορας, ως κεφαλή της Χριστιανικής Κοινότητας, κατείχε μια ιδεολογική
δικαιοδοσία επί της Ρωσίας. Ήταν μέλη της ιδεατής οικογένειας των ηγεμόνων επί της
οποίας προΐστατο ο αυτοκράτορας με μια διπλή ιδιότητα, του paterfamilias και του
αντιπροσώπου του Θεού. Η πίστη των Ρώσων προς την αυτοκρατορία διασφαλιζόταν
κυρίως μέσω των μητροπολιτών του Κιέβου, οι οποίοι ουσιαστικά αντιπροσώπευαν και
την πνευματική εξουσία του πατριάρχη αλλά και τα συμφέροντα του αυτοκράτορα.
Τα δεδομένα όμως που ίσχυαν απ’ τα τέλη του 10ου αιώνα μεταβλήθηκαν ριζικά
κατά το 13ο αιώνα. Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης απ’ τους Σταυροφόρους το
1204 και η κατάκτηση των ρωσικών πριγκιπάτων από τους Μογγόλους του Μπακού στο
διάστημα 1237-1240 (εγγονού του Τζενγκίς Χαν) επηρέασαν τις βυζαντινό-ρωσικές
σχέσεις τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα. Το άμεσο αποτέλεσμα των γεγονότων
12