23 Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει, ή μήπως έχει;;;
Από την Ευθυμία ®
�
23 Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει, ή μήπως έχει;;;
Ηνηστεία αποτελεί βασικό θεμέλιο της ορθόδοξης πίστης. Είναι ένας πνευματικός αγώνας, μία μάχη με τον ίδιο μας τον εαυτό και τα πάθη μας και αυτό που μας δίνει δύναμη κάθε φορά να τον φέρουμε εις πέρας, είναι το γεγονός πως στο τέλος της διαδρομής, περιμένει να μας συναντήσει ο Χριστός, για να μας απονείμει το στέφος της εγκράτειας, της υπομονής και της αγιότητας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει θεσπίσει τις Μεγάλες Τεσσαρακοστές ως ένα προπαρασκευαστικό στάδιο για να προετοιμαζόμαστε καταλλήλως κάθε φορά, ώστε να υποδεχθούμε μεγάλα και σημαντικά γεγονότα της εκκλησίας μας, όπως π. χ. τη γιορτή των Χριστουγέννων και το Πάσχα.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου η αξία και το νόημα της νηστείας τείνει να χαθεί. Αυτό οφείλεται τόσο στην έλλειψη κατήχησης των πιστών για το νόημα της νηστείας, όσο και στην αδυναμία μας να τιθασεύουμε τα πάθη μας και να θέσουμε τον εαυτό μας σε περιορισμό και άσκηση. Συγκεκριμένα, πολλοί πιστοί έχουν μετατρέψει αυθαιρέτως τη νηστεία σε μία περίοδο δίαιτας και αποτοξίνωσης από τροφές που βλάπτουν την υγεία. Άλλοι πάλι, χωρίς καν την καθοδήγηση του πνευματικού τους πατέρα, διαμορφώνουν μόνοι τους τη διάρκεια και την ποιότητα της νηστείας τους σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα και σταθμά.
Στη διάρκεια της Σαρακοστής, είναι συχνή η χρήση της ρήσης « ασθενής και οδοιπόρος ή ωδε( ι) πόρος αμαρτίαν ουκ έχει », προκειμένου να δικαιολογηθεί η κατάλυση της νηστείας. Αρχικά, χρειάζεται να διευκρινισθεί ότι η παραπάνω ρήση δεν αποτελεί παρά μία παροιμιακή φράση, ένα γνωμικό και δεν προέρχεται από κάποιο θεολογικό-εκκλησιαστικό κείμενο. Ο απλός λαός έχει κατασταλάξει στην εκφώνηση του γνωμικού, με την έκφραση « ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει », αναδεικνύοντας την ασθένεια και την οδοιπορία στις προϋποθέσεις εκείνες, που δίνουν τη δυνατότητα να παραβλεφθεί η νηστεία που ορίζουν οι κανόνες της εκκλησίας. Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ορθή διατύπωση και γραφή της φράσης είναι « ωδε( ι) πόρος », εννοώντας την εγκυμονούσα γυναίκα.
Ως προς την πρώτη εκδοχή, σίγουρα, η οδοιπορία στη σύγχρονη εποχή, όπου υπάρχουν όλα τα μέσα για ένα εύκολο και άνετο ταξίδι, δεν μπορεί να θεωρηθεί σοβαρή αιτία να καταλυθεί η νηστεία. Προφανώς, η φράση αφορά τα παλιά χρόνια, όταν τα ταξίδια ήταν μακρινά και οι ταξιδιώτες χρειάζονταν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις οδοιπορώντας για τον προορισμό τους. Κάτω από δύσκολες συνθήκες ήταν αναμενόμενο οι ταξιδιώτες να καταλύσουν το λάδι, ιδιαίτερα οι ασκητές, προκειμένου να ενισχυθούν για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Η εκδοχή ότι με τη φράση νοούνται οι έγκυες, δεν βρίσκει πολλούς υποστηρικτές, κυρίως φιλολόγους. Κατά πολλούς, ετυμολογικά η λέξη « ωδιπόρος » προέρχεται από τη λέξη ωδίς(-ίνος) και το ουσιαστικό « πόρος » που σημαίνει πέρασμα, οπότε « ωδιπόρος » σημαίνει αυτόν που περνάει πόνους. Ωστόσο, η λέξη, ως σύνθετη δεν συναντάται σε κανένα λεξικό, για αυτό και πολλοί φιλόλογοι εκφράζουν την δυσπιστία τους ως προς την ύπαρξη του όρου αυτού. Εξάλλου οι εγκυμονούσες γυναίκες μπορούν να συμπεριληφθούν στην κατηγορία των ασθενούντων, οπότε η κατάλυση της νηστείας επαφύεται στην κρίση του πνευματικού και δεν είναι αυθαίρετη.
Συμπερασματικά, αφενός μεν οφείλουμε να σεβόμαστε και να λαμβάνουμε υπόψη μας φράσεις και ρητά που αποτελούν καταστάλαγμα μακροχρόνιας παράδοσης και εμπειρίας, αφετέρου όμως δεν πρέπει να επιτρέπουμε να σκανδαλιζόμαστε από την αμφισημία που μπορεί να απορρέει από αυτά. Η νηστεία που έχει θεσπίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας έχει μεγάλη βαρύτητα και σπουδαίο ρόλο για την πνευματική μας πρόοδο και εξέλιξη, οπότε μόνο με τη συμβουλή και την ευλογία του πνευματικού μας πατέρα μπορούμε να αποφασίζουμε περί κατάλυσης ορισμένων τροφών. �