"Yoldaş" Fanzin Feyral 2017 | Page 8

[ 1 . Ümumiyyətlə ideologiya , xüsusən alman ideologiyası ]
[ l . 2 ] Alman tənqidi özünün son gücənməsinədək fəlsəfə zəminindən ayrılmırdı . Özünün ümumfəlsəfi müqəddəm şərtlərini tədqiq etməkdən çox uzaq olan bu tənqidin bütün problemləri müəyyən fəlsəfə sistemi zəminində , məhz Hegel sistemi zəminində əmələ gəlib böyümüşdür . Bu sistemin yalnız cavablarında deyil , suallarının özündə də uydurma var idi . Meydana təzəcə çıxmış bu tənqidçilərdən hər biri Hegel fəlsəfəsindən kənara çıxdığını iddia etsə də , bunlardan heç biri Hegel sistemini hərtərəfli tənqidə girişməyə , hətta təşəbbüs də etməmişdir , bunun da səbəbi Hegeldən bu cür asılı olmaqdır . Onların Hegelə qarşı və bir-birinə qarşı mübahisəsi bununla məhdudlaşır ki , onlardan hər biri Hegel sisteminin bircə cəhətindən yapışıb onu həm bütövlükdə götürülən sistemə qarşı , həm də başqalarının tutub yapışdığı cəhətlərə qarşı yönəldir . Əvvəlcə onlar Hegel kateqoriyalarından , məsələn , “ substansiya ” və “ mənlik şüuru ” 3 kateqoriyalarından xalis şəkildə , əslində olduğu kimi yapışırdılar ; sonra bu kateqoriyaları camaata daha yaxın adla , məsələn , “ cins ”, “ vahid ”, “ insan ” 4 və i . a . adlandırıb təhrif etdilər .
Ştrausdan Ştirnerədək bütün alman fəlsəfi tənqidi dini təsəvvürlərin tənqidi ilə məhdudlaşır 5 . Həqiqi din və sözün əsil mənasında ilahiyyat burada çıxış nöqtəsi vəzifəsini
3 F . Ştrausun və B . Bauerin əsas kateqoriyaları . Red . 4 L . Feyerbaxın və M . Ştirnerin əsas kateqoriyaları . Red . 5 Əlyazmasında daha sonra aşağıdakı parçanın üstündən qələm çəkilib
pozulmuşdur : “ Bu tənqid dünyanı hər cür bəladan xilas edən mütləq xilaskar rolunu oynadığını iddia edirdi . Həmişə din bu filosofların xoşuna gəlməyən münasibətlərin son səbəbi kimi , başlıca düşmən kimi gözdən keçirilir və təfsir edilirdi ”. Red .
6