miqdarı ilə müəyyən olunur .
Marks aşkara çıxartmışdır ki , burjua iqtisadçılarının şeylər arasında gördükləri münasibət ( əmtəənin əmtəəyə mübadiləsi ) insanlar arasındakı münasibəti ifadə edir . Əmtəə mübadiləsi ayrı-ayrı istehsalçılar arasındakı əlaqəni bazar vasitəsi ilə ifadə edir . Pul o deməkdir ki , bu əlaqə getdikcə daha sıx olur , ayrı-ayrı istehsalçıların bütün təsərrüfat həyatını möhkəm birləşdirib bir tam halına salır . Kapital bu əlaqənin daha da inkişaf etməsi deməkdir : insanın iş qüvvəsi əmtəə olur . Muzdlu fəhlə öz iş qüvvəsini fabrik , torpaq və əmək alətləri sahibinə satır . Fəhlə iş gününün bir hissəsini özünün və ailəsinin xərclərini ödəmək üçün işləyir ( əmək haqqı ), iş gününün digər hissəsini isə fəhlə müftə işləyir , kapitalistlər üçün izafi dəyər yaradır , kapitalistlər sinfi üçün mənfəət mənbəyi , sərvət mənbəyi yaradır .
İzafı dəyər təlimi Marksın iqtisadi nəzəriyyəsinin təməl daşıdır .
Fəhlənin əməyi ilə yaranan kapital fəhləni əzir , xırda sahibkarı varyoxdan çıxarır və işsizlər ordusu yardır . Sənayedə iri istehsalın qələbəsi dərhal nəzərə çarpır , lakin əkinçilikdə də biz eyni hadisəni görürük : iri kapitalist əkinçiliyin üstünlüyünü artırır , maşın tədbiqi artır , kəndli təsərrüfatı pul kapitalının tələsinə düşüb boğulur , texnikasının geridə qalması üzündən dağılıb puça çıxır . Əkinçilikdə xırda istehsal başqa şəkildə dağılır , lakin onun dağılması faktı şəksizdir .
Xırda istehsalı əzib dağıdan kapital əmək məhsuldarlığının artmasına və ən iri kapitalistlərin ittifaqları üçün inhisar vəziyyəti yaranmasına səbəb olur . İstehsal özü
15