Dış Politika
12
BMGK Karar Alma Mekanizmasının İşlerliği Bakımından Daimi Üyelik
Ertuğrul ATLI
irleşmiş Milletler Konferansı sonucunda imzalanan 1945 tarihli Birleşmiş Milletler Antlaşmasının
24. Maddesinde belirtildiği gibi Güvenlik Konseyi, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini sağlamak amacıyla yapılandırılmıştır. Bugünkü isimleriyle Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Çin Halk Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Fransa’nın daimi üyeleri olduğu konseyin öteki on üyesi her iki yılda bir Genel Kurulca seçilir. Soğuk Savaş döneminde blokların daimi üyelerinin veto hakkından doğan çekişmelerin ardından, dünya bugün Arap Baharı, özellikle Suriye meselelerinde Güvenlik Konseyinin işlerliğini tartışıyor.
Türkiye’de ise tartışmayı alevlendiren, Başbakan Erdoğan’ın Suriye konusunda, BM’yi “acziyet içinde olmak ve dünya insanlık dramına gözünü kapatmakla suçlayan ve Güvenlik Konseyi için ‘dünya 5’ten büyüktür’ ifadesini kullandığı konuşması oldu denebilir. Erdoğan’ın ifadeleri ve üslubu Türkiye’nin çıkarlarına katkısı ve diplomasi geleneği bakımından değerlendirmeye muhtaç olmanın dışında kamuoyunda Güvenlik Konseyinin yapısının sorgulanmasına da aracı oldu. Çeşitli uluslararası strateji kuruluşlarının yayın organlarında da yer bulan açıklamaların haklılığının olduğunu söylemek kesinlikle yanlış olmaz. Gündemdeki Suriye iç savaşı hakkında Beşar Esad aleyhine ABD, İngiltere ve Fransa tarafından hazırlanmış üç tasarı da Güvenlik Konseyinden Rusya ve Çin’in vetosuyla dönmüştü. Suriye’de kimyasal silah kullanımı iddiasını, bu konuda uygulamaya geçen ilk tasarı takip etti. Bu da batı basınında hafif bir kınama olarak değerlendirildi.
Güvenlik Konseyinin genel kurula sunduğu raporda örgütün kuruluşundan 2007’ye “BM Beşlisi” nin veto karnesi görülüyor. İncelendiğinde soğuk savaş dönemi bloklarının fiilen hala geçerli olduğu ortaya çıkıyor. Yalnız daimi üyelerce veto edilen tasarılarda bile görülebileceği
BM GK Daimi 5'lisinin yıllara göre veto hakkınu kullanım sayıları
B