Tarihî İnceleme
8
müştür [21].TİP TBMM Grubu bu kanunu, iptal talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne götürmüş; AYM d’Hondt Sisteminin Anayasaya aykırılık teşkil etmediğine hükmetmiş, çevre barajına dair hükümleri Anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir. AYM; çevre barajının sadece bir parti tarafından aşıldığı durumlarda o partinin o seçim çevresindeki bütün milletvekilliklerini kazanacağını, bunun ülke çapında olması halinde seçmen azınlığının mecliste çoğunluğu elde edebileceğini; meclise bütün siyasi eğilimlerin elverdiği ölçüde yansıtılamamasının ve muhalefetin tam anlamıyla temsilinin sağlanamamasının demokratik hukuk devleti ilkesine zarar vereceğini; seçim çevrelerinde öngörülen barajın suni bir müdahale olduğundan hareketle seçme ve seçilme ilkesinin ihlal edileceğini; seçmenlerin oyunu alan bazı partilerin aldığı oyları yok saymanın ise çok partili düzene aykırı olacağını belirtmiştir [23].
1969 Seçimlerinde barajsız d’Hondt sistemi uygulanmış; bu seçimlerin sonucunda AP oy kaybederek oyların %46,53’ünü almasına rağmen milletvekili sayısını artırmış ve mecliste daha güçlü bir çoğunluğa sahip hale gelmiştir. 1965’te 15 milletvekilliği kazanan TİP, 1969’da oyların %2,68’ini alarak 2 milletvekili çıkarabilmiş; 1965’te 11 milletvekiline sahip olan CKMP’nin devamı olan MHP ise oyların %3,02’si ile sadece 1 milletvekilini meclise gönderebilmiştir. 1965 ve 1969 Seçimlerinin sonuçlarına karşılaştırmalı olarak bakıldığında Milli Bakiye Sistemi ile d’Hondt Sistemi arasındaki temel farklar bu şekilde ortaya çıkmaktadır. Milli Bakiye Sistemi ile partiler, mecliste aldıkları oy oranında temsil edilmektedirler; buna karşın d’Hondt Sisteminde büyük partilerin lehine bir oransızlık oluşmaktadır. Bunun da temsilde adaletin sağlanmasına dair sorunlar çıkarması kaçınılmazdır.
Sonuç olarak, ülkemizde sadece bir kere uygulanmış Milli Bakiye Sistemi millet iradesinin meclise yansımasına dair sorunlarda mutlak bir çözüm önermiştir. Bu sistemin koalisyon hükümetlerine yol açacağı ve istikrarı engelleyeceğine dair eleştiriler yapılmıştır; fakat bu sistemin uygulandığı 1965 Seçimlerinde Adalet Partisi %52 gibi bir oy oranıyla tek başına iktidar olmuştur, bu da millet iradesinin böyle bir hükümeti takdir etmesi halinde Milli Bakiye Sisteminde de tek başına iktidarların olabileceğini göstermektedir.