TED Meşale Dergisi 24. Sayı | Page 44

Hava durumu haberlerinde de sık duyduğumuz “ pastırma yazı ” ya da “ fukara yazı ” kasım ayının ikinci haftasına denk gelir . Hava sıcaklıkları hissedilir derecede artar . Benzeri bir dönem Amerikan halk kültüründe de vardır : Indian Summer ( Kızılderili Yazı ). Ardından 16 Kasım ’ da “ haşaratın gizlenmesi ” yle soğuklar başlar . 11-12 Aralık tarihlerinde başlayan yağışlarla don olayı görülür . On gün süren bu dönem meşhur “ karakış ” tır . Karakıştan sonra gelen “ erbain ”, Arapça kırk gün anlamına gelir . 21-22 Aralık tarihlerinde başlayıp 31 Ocak ’ ta son bulur . Halk arasında “ zemheri ” olarak da bilinen bu dönemde soğuklar iyice artar . 8-9 Ocak günü soğuklar şiddetlenir . Ayın 18 ’ i mevsimin en soğuk günü sayılır . Yine aynı dönemde , 14 Ocak ’ ta “ Karakoncolos Fırtınası ” baş gösterir . Karakoncolos , gerçekdışı korkunç bir yaratık olarak kullanılır . Congolos , halk inancında “ Kayıp Cini ” olarak bilinir . İnanışa göre , kışın en soğuk zamanında ortaya çıkar . Evin kapısına gelerek , içeride bulunanlardan birisinin adını seslenir ve o kişiyi peşine takarak götürür . O kişiden bir daha haber alınmaz . “ On iki gün arası ”, altı günü erbainden , altı günü hamsinden olmak üzere bir geçiş dönemi olarak kabul edilir ve bu zaman öyle bir zamandır ki , “ aşırı soğuklarda komşu komşuya gidemez ” sözleriyle anılır . 1 Şubat-21 Mart arasında yaşanan hamsin ise erbainden sonra gelen 50 günlük süredir . Nevruzda son bulur ve bitimiyle kış da bitmiş sayılır . Hamsin dönemi , “ cemre ” lerin düşüp tabiat ananın uyanması açısından önemlidir . Cemre , Arapça kor halindeki ateş anlamına gelir . Cemrelerin düşmesiyle beraber sıcaklık artar . Son cemrelerin düşmesiyle , özellikle İç Anadolu ’ da , sıcak dönemlerde öğleden sonra yağan “ kırkikindi yağmurları ” başlar . Üç tane olduklarına ve birinci cemrenin 20 Şubat ’ ta havaya , ikincisinin 27 Şubat ’ ta suya ve üçüncüsünün 5-6 Mart ’ ta toprağa düştüğüne inanılır . “ Leyleklerin gelme zamanı ” 28 Şubat ’ a denk gelir . Havaların ısınmasıyla ağustos ayına kadar Anadolu ’ da kalan leylekler baharın habercisidir . Gelmeleriyle beraber yağan kara “ leylek kışı ” adı verilir . 11-17 Mart döneminde “ berdelacuz ” olarak adlandırılan ve Arapçada soğukların sonu anlamına gelen nam-ı diğer “ kocakarı soğukları ” başlar . “ Abrulun beşi ” ya da “ aprilin beşi ”; Batı dillerinde “ april ”, “ avril ” gibi karşılıkları olan nisan ayının 18 ’ ine denk gelir . Hayvanlar ahırlarına çekilir . Bağ bahçe işleri bu dönemden sonra başlar . Bu dönem , tam yazlıkları çıkarmışken ani soğumaları , fırtınaları ve kar yağışını beraberinde getirir . Aslında her dönem tekrarlanan ve doğadan yabancılaşan kent insanını şaşırtan bu ve benzeri dönemleri basit doğa gözlemleriyle hafızamıza kaydedebiliriz .