Yapılan işlemden taşınmaz malikine TMK'nın 1019. maddesi hükmü sebebiyle bilgi verilmesi
gereklidir. İşe başlama tarihinin sicile düşülmesinden tescil müddetinin sonuna kadar yani işin
bitiminden itibaren üç ayın sonuna kadar, taşınmaz yalnızca ipotek şeklinde teminata esas
teşkil edecektir. Çünkü bu süre içerisinde taşınmaz üzerinde ipotekli borç senedi yada irat
senedi gibi tedavül kabiliyeti olan rehin hakları kurulamayacaktır.
İşçi ve müteahhitlerin ipotek hakları, sırasını genel kurallara, yani sabit derece prensibine
göre alırlar. Ancak bu alacaklara TMK'nın 897. maddesi hükmü ile ayrıcalık tanınmıştır.
Buna göre, satış bedeli sanatkarlar veya yüklenicilerin alacaklarının tamamını karşılamadığı
takdirde kalan kısım, ipotek hakkı elde eden önceki sıradaki alacaklıların paylarına düşen
satış bedelinden, arsa değeri çıkarıldıktan sonra artan para ile karşılanacaktır. Bunun içinde
taşınmaz üzerindeki yüklerin, zanaatkarlar ve yüklenicilerin zararına olacağının, alacaklılar
tarafından bilinebilir olması gereklidir.
Türk Medeni Kanunu dışında aşağıda açıklandığı üzere diğer kanunlarda da kanuni ipotek
tesisine yer verilmiştir.
1. KMK'nın 22. maddesi uyarınca, aynı kanunun 20. maddesi doğrultusunda paya
düşecek gider, avans ve gecikme tazminatından doğan borcunu ödemeyen kat
malikinin, Mahkemece hükme bağlanan borcu için, sahip olduğu bağımsız bölüm
üzerine, yöneticinin yada kat maliklerinden birinin talebi uyarınca kanuni ipotek tesis
edilebilecektir.
2. 7269 sayılı umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirler ve yapılacak
yardımlara dair kanunun 40/2. maddesi, arsa olarak dağıtılan veya üzerinde bina inşa
edilen taşınmazlar sebebiyle borçlandırma senetlerine dayanılarak T. Emlak Kredi
Bankasının (halen T. Halk Bankası yada T.C.Ziraat Bankası) istemi ile, kanuni ipotek tesis
edilebilecektir.
3. 2981 sayılı imar ve gecekondu mevzuatına aykırı yapılara uygulanacak bazı işlemler
hakkındaki kanunun 10. maddesine göre, belediye ve valiliklere kanuni ipotek tesisi
yetkisi verilmiştir.
4. TMK'nın 829. maddesi uyarınca, taşınmaz maliki ile üst hakkı sahibi arasında
kararlaştırılmış bulunan tazminatın ödenmemesi halinde, üst hakkı sahibi veya bu hak
üzerinde kurulmuş rehin alacaklısı, alacaklarının teminatı olarak üst hakkı yerine ipotek
kurulmasını isteyebileceklerdir. Kanuni ipotek niteliğindeki bu hak, üst hakkının sona
ermesinden itibaren üç ay içerisinde tescil edilebilecektir.
412