Sınırlı Ayni Haklar
kılar. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça başkalarına devredilebilir ve mirasçılarına geçebilir.
Kaynak hakkı bağımsız nitelikte ve en az 30 yıl süre için kurulmuş ise tapu kütüğüne taşınmaz
olarak kaydedilebilir.
Kaynak hakkının kazanılmasında, kaybedilmesinde ve tescilinde taşınmaz mülkiyetine
ilişkin hükümler uygulanır.
a. Kaynak Hakkının Tescili
Kaynak irtifakının tesisi için TK'nın 26. maddesi uyarınca tapu müdürlüğünce resmi
senet düzenlenmesi gerekir. Kaynak hakkı tesisinin paftasında değişiklik yapılmasına
gerektirmeyeceğinden belediye encümen veya il idare kurulu kararı aranmadan işlem
karşılanmalıdır.(357)
Kaynak irtifakının tescili TST’ nin 30. maddesi gereğince taşınmazın kayıtlı olduğu tapu
kütüğünün Hak ve Mükellefiyetler İrtifak Hakları hanesinde mükellefiyet anlamına gelen “M”
harfi ile gösterilir. Şahsi irtifak hakkı söz konusu ise irtifak hakkı sahibinin adı, soyadı ve veya
ünvanı kaynak hakkı olduğu belirtilerek ve süreli ise seresi belirtilerek tescil edilir. Eşyaya bağlı
bir irtifak söz konusu ise yükümlü taşınmazın tapu kütük sayfasının hak ve mükellefiyetler
hanesine hangi taşınmaz lehine hak tesis edildiği yazılarak yukarıda açıklandığı üzere tescil
edilir. Aynı şekilde lehine irtifak hakkı tesis edilen taşınmazın kütük sayfasına da “H” harfi ile
hangi taşınmaz maldan lehine kaynak hakkı olduğu belirtilerek tescil edilir. Kaynak hakkı
bağımsız ve sürekli nitelikte olarak tesis edilmiş ise üst hakkının bağımsız ve sürekli nitelikte
tesisine ilişkin hükümler uygulanır.
b. Hükmen Kaynak Hakkı Tescili
TMK’ nın 761. maddesi zorunlu su irtifakını düzenlemiştir. Suya ihtiyacı olan kimsenin
talebi üzerine komşusundan onun ihtiyacından fazla olan suyu bir bedel karşılığında bir irtifak
kurulmasını isteyebilir. Komşu suyu vermekten kaçınırsa ihtiyaç sahibi mahkemeye başvurur
mahkemenin kararına istinaden tescil işlemi yapılır.
c. Mali Yönü
Kaynak hakkının bağımsız ve sürekli hak olarak ivazsız tesisinde Harçlar Kanununa ekli (4)
sayılı tarifenin 4 nolu pozisyonu uyarınca ivazlı devrinde ise 20/d pozisyonu uyarınca ve irtifak
hakkı olarak tesisinde ise 20/e pozisyonu uyarınca devir alandan tapu harcı tahsil edilir. Ayrıca
işlem için her yıl belirlenen döner sermaye ücreti tahsil edilir.
(357)
KARAŞAHİN, a.g.e. s. 339
397