karar gereğince tarafların aralarında düzenledikleri sözleşmede üst hakkı tesis edileceğinin
belirtilmesi suretiyle üst hakkı tesis edilebilir.(356)
TKGM’ nin 16.11.1999 tarih 1525/42-3241 sayılı talimatında Maliye Hazinesi adına orman
vasfı ile kayıtlı bir taşınmazın üzerine kurulan bağımsız ve sürekli nitelikteki bir üst hakkı
üst hakkı sahibi şirket tarafından ipotek edilmiş olup bu ipoteğin TKGM’ nce iptali mümkün
görülmemiştir.
TKGM’ nin 22.12.1997 tarih 1525/35-4219 sayılı talimatında ise;Hazine adına kayıtlı
taşınmaz mallarda tesis edilen irtifak haklarına ilişkin sözleşmelerde yer alan, tasarrufları
kısıtlayan veya izne tabi kılan hükümler karşısında irtifak hakkı Türk Medeni Kanunu gereği
daimilik ve müstakillik kazanamayacağından herhangi bir tasarrufa konu edilmesi (Bakanlıkça
izin verilse bile) mümkün olmayacağından, sözleşmede yer alan takyidatların tapu kütüğüne
şerh edilmesi mümkün bulunmamıştır.
h. Mali Yönü
Bağımsız ve sürekli üst hakkının tesis ve devri için ödenen bedel üzerinden Kanuna ekli
(4) sayılı tarifenin 20/d pozisyonu uyarınca devir alan için harç tahsil edilir. Bu bedel hiçbir
şekilde üzerine hak tesis edilen taşınmazın emlak vergisi değerinin yarısından az, iki katından
çok olamaz.
2. Kaynak Hakkı
TMK’ nın 756. maddesi kaynak ve yer altı suları üzerindeki mülkiyet ve irtifak hakkını
düzenlemiştir. Buna göre; “Kaynaklar arazinin bütünleyici parçası olup, bunların mülkiyeti
ancak kaynadıkları arazinin mülkiyeti ile kazanılabilir. Başkasının arazisinde bulunan kaynaklar
üzerindeki hak bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur. Yer altı suları kamu
yararına ait sulardandır. Arza malik olmak, onun altındaki yer altı sularına da malik olmak
sonucunu doğurmaz. Arazi maliklerinin yer altı sularından yaralanma biçimi ve ölçüsüne
ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır.”
Taşınmazın kaynak hakkı tesisi veya cinsinde kaynağı olduğu şeklinde tashihi talep edildiği
takdirde söz konusu kaynağın 167 Sayılı Yer Altı Suları Kanunu kapsamında kalmadığının
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce veya ilgili birimce bildirilmelidir.
Kaynak hakkı TMK’ nın 837. maddesinde açıklanmıştır. Başkasının arazisinde bulunan
kaynak üzerinde irtifak hakkı, bu arazinin malikini suyun alınmasına katlanmakla yükümlü
(356)
396
KARAŞAHİN, a.g.e. s. 336