Sınırlı Ayni Haklar
hakkının tesisine engel olmaz.(316) Davanın görülmesi sırasında hakim ve yükümlü taşınmazın
ifraz veya tevhit edilmesi zorunlu geçit hakkının tesisine engel olmayacaktır.(317)
Yapılacak planlarla yola cepheli duruma gelen taşınmazlar üzerinde geçit hakkı bulunması
halinde, birleştirme işleminde geçit hakkı lehtarının onayı aranmaz. TMK'nın 1026. maddesi
uyarınca yüklü taşınmaz malikinin istemine istinaden birleştirme sonucu yola cepheli hale
gelen taşınmazların lehine olan geçit hakkı terkin edilir ve geçit hakkı lehtarına hemen
bildirilir.
Mahkeme kararı ile geçit hakkı tesisine karar verilen ve tescile tabi olmayan kısmın TMK’nın
999. maddesi kapsamında değerlendirilerek tescili gerekli bir ayni hakkın oluşması nedeniyle
öncelikle tapu kütüğüne taşınmazın tescil edilerek üzerine geçit hakkı suretiyle irtifak hakkının
tescil edilmesi ve düzenlenen tapu senedinin mahalli Maliye kuruluşuna gönderilmesi
gerekmektedir.(318)
c. Kaynak Hakkı
TMK'nın 756. maddesi gereğince başkasının arazisi üzerinde bulunan kaynaklar üzerindeki
hak, bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur.
TMK'nın 761. maddesi; “Evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olup, bunu aşırı
zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamayan taşınmaz maliki, komşusundan,
onun ihtiyacından fazla olan suyu tam bir bedel karşılığında almasını sağlayacak bir irtifak
kurulmasını isteyebilir.” hükmündedir.
4. Ayırma, Birleştirmelerde İrtifak Hakkının Durumu
a. Ayırma Durumu
İrtifak hakkından faydalanan bir taşınmazın ayrılması durumunda; TMK'nın 792. maddesi
gereğince kural olarak irtifak hakkı her bir parsel üzerinde devam eder. Ancak irtifak hakkı
yalnızca bir parselin yararına kullanılabiliyorsa, yükümlü taşınmazın maliki diğer parseller için
irtifak hakkının terkinini isteyebilir. Tapu memuru bu istemi irtifak hakkı sahibine bildirir ve
onun bir ay içinde itiraz etmemesi halinde irtifak hakkını terkin eder.
İrtifak hakkı ile yükümlü bir taşınmazın ayrılması durumunda ise; TMK'nın 793. maddesi
gereğince kural irtifak hakkının her parsel üzerinde devam etmesidir. Ancak irtifak hakkı belirli
parseller için kullanılmıyorsa ve durum ve koşullara göre kullanılmayacaksa bu parsellerin
(316)
TKGM’nin 26.04.1993 tarih