belediye ve mücavir alan sınırları içinde ise belediye encümeninin, belediye ve mücavir
alan sınırları dışındaki(köylerde) taşınmazlarda il idare kurulunun kararının alınması ve ilgili
kadastro müdürlüğü’nce tescil bildiriminin düzenlenmesi gerekir.(315) TKGM’ nin 10.08.1993
tarih 1527/11-3409 sayılı talimatında; taşınmazın bulunduğu yere göre belediye encümeni
veya il idare kurulunca talebe konu işlem hakkında karar verilmesine gerek olmadığına
karar verilmesi ve yazılı olarak bildirilmesi halinde belediye encümeni veya il idare kurulu
kararı alınmış olacağından başkaca karar alınmasına gerek olmadan arzi irtifak hakkı tesisi
mümkündür.
3. Eşyaya Bağlı İrtifak Hakkı Çeşitleri
a. Mecra Hakkı
TMK'nın 727. maddesince bir taşınmazın su, gaz, elektrik ve benzeri mecraların ayni hak
olarak yüklenmesi ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir.
İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarıdan görülüyorsa
noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar.
TMK'nın 744. maddesince; “Her taşınmaz maliki uğrayacağı zararın tamamının önceden
ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve
kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız ve aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi
arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.”
Tarafların bu konuda anlaşarak tapu müdürlüğüne müracaat etmeleri halinde MK 781.
maddesi gereğince resmi senet düzenlenerek ve tapuya tescili ile mecra irtifakı kurulmuş
olur. Ancak mecranın taşınmazın neresinden geçirileceğinin bir haritada gösterilmesi gerekir.
Mecra hakkı bir taşınmaz aleyhine bir başka taşınmaz lehine olabileceği gibi şahsa bağlı olarak
bir gerçek ve tüzel kişi lehine de kurulabilir.
b. Geçit Hakkı
TMK'nın 747. maddesi; “Taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik,
tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı tanınmasını komşularından isteyebilir.”
Geçit hakkının tanınması için, iki taşınmazın da tapuda kayıtlı olması zorunludur.
TMK'nın 747. maddesinde düzenlenen geçit hakkı niteliği itibariyle bir arzi irtifak hakkı
olduğundan dava sırasında hakim ve yükümlü taşınmazın el değiştirmesi zorunlu geçit
(315)
380
KARAŞAHİN, Sf. 316