Januar 1948
IN UNSE SPROCH KSOCHT
WOS MR AF UNSE FOUHNE SCHREIWE
Von Robert Becker
Ti Täk , wu mr to in Ungan nuch Schwowe woan , sen vepei . Wenn ich em treißich Joah äldr wär , tät ich vleicht a nimmi leep , owr noch häd ich als ksocht : „ Wos wellt er mit ten Unganteitsch , ich sen en Schwop .“ – Tes häd ich selpst noch ksocht , wenn ich ‘ s tomols aa kewesst hätt , taß ich jo kan Schwop net sen , wal ich mei Opstammung nooch touch en Franke aus Hessen sen .
We mit tere Mundart krouß is wuon , te hält sich pa uns fier en Schwop , te Noume is uns pis jetz kut kenung keweest . Wos sich mit tene Joahr keänet hot , tes wesst ‘ r jo aa alli , ti wos mei Schrift to net nuo kelees kennt , wal de sche a nuch vesteht . Wi ich e klaa Jengje woan , to sen ich in mei Tuorf in de Branau af te Kasse kange , wenn ich Leit ksjehn houn , houn ich ene „ Kun Took !“ – ksocht , un sie houn mr zureckekrisst , wal sich tes sou kekhert hot . Noch sen ich in de Schule kange , sen wegkoumme aus mein Tuorf , noch wenn ich ten Soummr teham woan , hot ‘ s noch immer meh „ Jónapot !“ – keewe , alde Ksichtr sen veschwune , neie sen tezukoumme . Noch woar a scho ti Wende to , ich woan joung , tepei en Mann zu wern , noch had ich Houffnung khoot , un kemaant e nei Zeit fängt fier uns Schwowe in ten Lant aa nuch ou . Owr noch af aamol , to schaa ich mich em , un merk , mei Voulk is pal wek . Wos kounnst kemach ? To sen ich selwr aa zu en Unganteitsche wuon .
Mei Sproch houn ich owr pehale . In de Famieli halt . Wal mit tere kounn ich nimmi aus ten Haus kekeh , wal to täde mich jo nemol ti Unganteitsche vesteh . Net woa ? Ich sen owr traufkoumme , wu es to de Hocke is : ti alde Leit hot mr schee loss weksterp , ti woan am net nouwl kenung , net emol ihre Sproch . We mr Käst kricht hot , hot me sche te lipst in de vjete Stuwe vestecklt , taß se selle soulang in ihrn Messpuch lees , noch wern se fier am selwr mounichsmol aa nuch e Vodrunser kepet houn , pis es es net rem woar mit ne .
Nuo weenich Famieli hot ‘ s keewe , wu ‘ s Schwop- Sen is weidrkeewe wuon . Ti nouwle Unganteitsche sen noch aus tene Schule rauskoumme , ti woan owr scho anen Leit , ti wos ti Opstammung in Noutze aufkewouche houn , wal ti teitsch Sproch touch e Weltsproch is . Net woa ? Voun tere Hekunft sen noch ti Heeweknell kepliewe mit Pounesouppe am Freidok .
Noch a ti Tanzkruppe owr te Sengchuor , hie un to ti Plooskapelle . Wos mr halt voun tene Schwowe hot opkschaat , wos mr pehale hot als Souvenir . Wetoks is mr en Ungr , af tere Bühne en Unganteitsche , fier es Schwop-Sen kit ‘ s to ka Zeit meh pa uns . Freilich kennt mr to aa e Identität kewenn , nuo tes tät am e Mieh koust , wal eme sounst kricht mr nix . Weche de Mieh ist es noch a sou , taß koare vile voun uns liewr kleich zu Unger wern . Tes koust am es wenichst Oustrengens .
Oukstrengt hot sich mei Kroußmoudr khoot , wi se in de tausetneihunetzwanzichr Joah voun ihrne Elden in e ungrisch Tuorf keewe is wuon , zum
SoNNTAGSBLATT ungrisch lerne , wu aus selere Famieli ti Touchtr zu mei Uokroußelden koumme is , taß se hot sellt schwäwisch lern . Noch woa tes owr net sou , taß mei Kroußmoudr tepei zu e Ungen wär wuon , nou woa sche owr e Leewe lang stoulz trauf , taß se pessr ungrisch kounn wi man Kroußvodr .
Mir sen noch aa Schwowe kepliewe , wi te Lehrer , te Pfoarr un de Richtr aa mit ten koumme sen , taß mr zu Unger muss wer . We mr , mir Kenn als oukfangt houn pa unsene Kroußelden ungrisch zu reede , noch houn se als ksocht : „ In ten Haus rede mr schwäwisch . Ungrisch kennt er kenung kereet af te Kasse un in de Schul .“ – Noch woa tes a sou . Un selpst af tere Kasse hot ‘ s tomols , in tene sipzicher Joahn anen Kenn aa nuch keewe , mit tene mr une enant schwäwisch keret houn .
Januar 1948
Morgens um 5 klopfte es an die Tür , man sagte uns ins Gesicht , ihr müsst fort von hier und um 7 Uhr am Bahnhof sein . Man packte was zu greifen war , Brot , Speck und Mehl für unterwegs . Säge , Sense und Dengelstock durften beim Großvater nicht fehlen . Am Bahnhof waren wir nicht allein , das Schicksal holte viele ein . Der Hofhund der uns folgte , endete durch einen Schuss im Straßengraben . Drei Tage im verriegelten Wagon , ging es in ein unbekanntes Land , wo man uns als Zigeuner empfand . Die Verteilung folgte in den Tagen . Es kamen die Jahre der Sehnsucht nach der Heimat und Daheimgebliebenen . Doch viele sahen sie nie wieder . Warum musste dies geschehen , man kann es bis heute nicht verstehen .
Andreas Marosi , Dezember 2023
33