symbol feminizmu nazywa „muzu?mankami, które przyczyniaj? si? do opresji w?asnych sióstr”81 . Feministki muzu?ma?skie zarzucaj? feministkom ?wiata Zachodu egocentryzm i brak zrozumienia dla ró?no?ci kulturowej. Postawa feministek zachodnich, nieraz anga?uj?cych si? czy to w dialog na temat sytuacji kobiet na Bliskim Wschodzie, czy te? akcje dotycz?ce poszanowania ich praw, spotka?a si? z komentarzami o ich b??dnym prze?wiadczeniu jakoby wszystkie kobiety na ?wiecie pragn??y ?ycia podobnego do tego, które prowadzi kobieta Zachodu i dziecinnym pogl?dzie, ?e wszystkie kobiety ?wiata tworz? monolityczn?, jednorodn? grup? o takiej samej strukturze psychicznej, takich samych potrzebach, celach i priorytetach. Jest to „za?o?enie, ?e kobiety stanowi? ukonstytuowan?, spójn? grup? o takich samych interesach i pragnieniach, bez wzgl?du na przynale?no?? klasow?, etniczn? czy rasow? albo zwi?zane z tym sprzeczno?ci; sugeruje, i? poj?cie p?ci spo?eczno-kulturowej, ró?nicy p?ciowej czy nawet patriarchatu mo?e by? uniwersalnie stosowane w ró?nych kulturach”82. Michalle Rosaldo w artykule „The use and abuse of anthropology”83 zaatakowa?a ameryka?sk? antropologi?, zarzucaj?c jej, i? przedstawia kobiety wywodz?ce si? z innych ni? zachodnie kultur, u?ywaj?c paradygmatu “overselves undressed”, wpisuj?c ich dzia?ania w heroiczn? walk? z patriarchatem i opresj? ukazan? jako uniwersalne ?ród?o wszelkiego z?a. Uzna?a, i? antropologia ameryka?ska sprowadzi?a ró?nice pomi?dzy kulturami i kobietami reprezentuj?cymi ró?ne szeroko?ci geograficzne tylko i w??cznie do odmienno?ci w dost?pie do zasobów i wyzwoleniu spod patriarchatu, bez analizy innych tre?ci czy kontekstu. Wypowiedzi te zbieg?y si? w czasie z rozwojem coraz to nowszych od?amów feminizmu, nawi?zuj?cych do etniczno?ci i religii84. Pojawi? si? bowiem feminizm czarny, latynowski, czerwony czy chrze?cija?ski. Dosz?o do momentu, kiedy feministki muzu?ma?skie nie tylko nie ?yczy?y sobie, aby kobiety zachodnie wypowiada?y si? na temat ich praw czy emancypacji, ale zacz??y ro?ci? sobie prawo do wy??czno?ci opisu czy analizy
Pamela Geller, Muslim women who enable sisters' oppression, [w:] www.atlasshrugs2000.typepad.com/atlas_shrugs/2013/04/pamela-geller-wnd-column-.html - data odczytu 29.05 82 Lila Abu-Lughod, Czy naprawd? trzeba ratowa? muzu?manki? Refleksje antropologa o relatywizmie kulturowym i jego Innych [w:] pod red. Nalini Visvanathan, Lynn Duggan, Nan Wiegersma i Laurie Nisonoff, Kobiety, genderi globalny rozwój, wybór tekstów, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2012, str. 114 83 Chandra Talpade Mohanty, W oczach Zachodu: nauka feministyczna a dyskursy kolonialne[w:] pod red. Nalini Visvanathan, Lynn Duggan, Nan Wiegersma i Laurie Nisonoff, Kobiety, gender i globalny rozwój,wybór tekstów, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2012, str 114. 84 Rosemarie Putnam Tong, My?l feministyczna. Wprowadzenie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 278-296.
81
29