HOOFDARTIKEL Casus
Samenvatting
Twee casus worden beschreven waarbij vruchteloze pogingen zijn gedaan om impulsieve agressie met psychofarmaca te behandelen. Uiteindelijk werd een bètablokker gegeven met uitstekend resultaat. Er is echter weinig gecontroleerd onderzoek gedaan naar deze toepassing. Op basis van de bestaande literatuur lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat een bètablokker werkzaam kan zijn bij voortdurende agressie bij allerlei somatische en psychische aandoeningen. Doseringen en contra-indicaties worden kort besproken.
Leerdoelen Na lezen van dit artikel:
• weet u dat bètablokkers soms kunnen helpen bij( impulsieve) agressie
• weet u dat ze kunnen helpen bij agressie bij allerlei stoornissen
• weet u dat hiervoor nadolol, pindolol en propranolol zijn gebruikt
• kent u de contra-indicaties voor bètablokkers
• weet u welke doseringen gebruikt worden
Bètablokkers voor de behandeling van agressie
Inleiding In een eerder artikel in Psyfar over de farmacologische behandeling van agressie refereren Goedhard et al. aan het gebruik van bètablokkers. 1 Ook Vlagsma en Kok noemen bètablokkers kort in hun artikel over gedragsstoornissen bij dementie. 2 De indruk bestaat dat deze middelen zelden worden gebruikt bij agressie. Recentelijk beschreven Newman en McDermott de twee onderstaande casus van ernstige, onbehandelbare agressie die goed reageerde op behandeling met een bètablokker. 3
½ kennistoets
punt www. psyfar. nl
P. Moleman, directeur van Moleman Psychopharmacology
Zie voor het cv van de auteur: www. psyfar. nl
Bespreking Naast casusbeschrijvingen is een aantal placebogecontroleerde onderzoeken naar de werkzaamheid van bètablokkers tegen agressie bij niet-aangeboren hersenletsel, dementie en schizofrenie beschreven. De drie rct’ s( randomized controlled trials) bij patiënten met hersenletsel zijn van beperkte omvang( n = 9 tot 21) en er zijn zeer hoge doses gebruikt, propranolol 420 en 520 mg per dag en pindolol 60 mg per dag. 4 Bij patiënten met dementie zijn drie rct’ s beschreven met slechts 10 tot 15 patiënten, met pindolol en propranolol. 5-7 De resultaten komen overeen met die van één rct met 31 patiënten met propranolol, gemiddeld 106 mg per dag. 8 Daarin werd wel effect gevonden, maar veel patiënten konden niet worden geïncludeerd in verband met contra-indicaties en het effect was na zes maanden open follow-up sterk verminderd.
32
Psyfar | juni 2013 | nummer 2