HOOFDARTIKEL Casus
Samenvatting
Hypothermie is een potentieel levensbedreigende complicatie van antipsychoticagebruik. Hoe het antipsychoticum aangrijpt op de hypothalame thermoregulatie en daarmee de lichaamstemperatuur beïnvloedt, is onduidelijk. Vaak is er sprake van verschillende predisponerende factoren, zoals een verminderd bewustzijn, pre-existente cerebrale schade, verminderde mobiliteit of een koude omgevingstemperatuur. In deze gevalsbeschrijving worden de thermoregulatie, predisponerende factoren voor hypothermie en de invloed van antipsychotica besproken aan de hand van een patiënte die een diepe hypothermie ontwikkelde bij gebruik van olanzapine.
Leerdoelen Na het lezen van dit artikel weet u:
• dat bij gebruik van( moderne) antipsychotica niet alleen een risico bestaat op het ontwikkelen van een hyperthermie( zoals in het kader van een maligne antipsychoticasyndroom), maar ook op hypothermie
• op welke wijze antipsychotica en olanzapine in het bijzonder, mogelijk als bijwerking, de hypothalame thermoregulatie kunnen verstoren
• welke risicofactoren u moet inventariseren voor de risicoanalyse van hypothermie in het algemeen en bij olanzapine in het bijzonder
• dat hypothermie zich voornamelijk ontwikkelt binnen enkele dagen na aanvang of na verhoging van de dosis olanzapine, maar dat dit ook kan voorkomen na langdurig gebruik
½ kennistoets
punt www. psyfar. nl
J. M. Bueno de Mesquita, aios psychiatrie, Parnassia Groep, Den Haag F. J. E. Balk, psychiater, Medisch Centrum Haaglanden, Den Haag
Olanzapine, hypothermie en winterse vrieskou
Inleiding Nog voordat in 1952 de psychotrope werking van antipsychotica werd ontdekt, gebruikten anesthesiologen al chloorpromazine om lichaamskoeling te induceren gedurende chirurgische ingrepen( zogenaamde kunstmatige winterslaap). 1 Antipsychotica worden tegenwoordig gebruikt voor de behandeling van patiënten met psychotische symptomen. Ze kunnen een verstoring van de hypothalame thermoregulatie geven, zoals hyperthermie in het kader van het maligne antipsychoticasyndroom. Minder bekend is de( ernstige) hypothermie die antipsychotica kunnen veroorzaken. Een niet tijdig herkende en adequaat behandelde hypothermie kan uiteindelijk leiden tot coma, ventrikelfibrilleren en asystolie met de dood tot gevolg. 2 Aan de hand van een gevalsbeschrijving van een patiënt met een diepe hypothermie bij olanzapinegebruik worden de mogelijke mechanismen en predisponerende factoren voor het ontstaan van hypothermie besproken.
Zie voor de cv’ s van de auteurs: www. psyfar. nl
Psyfar | juni 2013 | nummer 2 27