Próby reformowania partii w aktach komitetu wojewódzkiego PZPR...
127
wydziału, powołanego w Poznaniu, a mającego bardzo delikatne zadanie. Był
to Wydział Społeczny, przemianowany później na Polityczno-Społeczny. Kierowany był on przez Jana Dutkę. Podejmowano wówczas i inne decyzje dotyczące
struktur wojewódzkich PZPR, ale wydaje się, że działania tego wydziału musiały
przysporzyć lokalnym władzom partyjnym szczególnych kłopotów w Warszawie.
W zamierzeniu miała to być komórka KW, która miała zajmować się koncepcyjnym
opracowywaniem posunięć politycznych w województwie. Miała się zajmować
współdziałaniem ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym. Wydział ten miał opracowywać posunięcia wobec „Solidarności”.
Do jego zadań należało współdziałanie z organami administracji i różnego rodzaju
organizacjami społecznymi. Już samo powołanie takiej komórki niemającej odpowiednika w innych Komitetach w kraju mogło być odbierane jako „wychodzenie
przed szereg”7. Formalne powołanie takiej struktury nie było jeszcze jakimś szczególnym problemem. Ówczesne władze poznańskiej PZPR uznały, że prowadzenie
tak szeroko zakrojonych działań i jednocześnie w tak ważnym zakresie wymaga
samodzielnego zbierania informacji o nastrojach społecznych. Miał się tym zajmować Zespół Analiz i Badań Społecznych8. Szczególnie ciekawym świadectwem
nastrojów i poglądów ówczesnego kierownictwa KW PZPR są analizy sytuacji
społeczno-gospodarczo-politycznej po wprowadzeniu stanu wojennego. Autor tej
analizy sugerował nawet, że po zakończeniu stanu wojennego konieczne będzie
reaktywowanie „Solidarności” jako zdecentralizowanego związku zawodowego
walczącego o prawa pracownicze. Takie posunięcie władz przeciwdziałałoby
tworzeniu się „trwałego mitu politycznego”. Oceniał, że związek powstał jako
prawdziwa reprezentacja robotników i nie miał charakteru antysystemowego,
jednak z czasem jego kierownictwo zostało zdominowane przez członków Komitetu Obrony Robotników, w mniejszym stopniu Konfederacji Polski Niepodległej
oraz zagraniczne środowiska polityczne, w tym polskiej emigracji i chadeckich,
socjaldemokratycznych i zachodnich związków zawodowych, które wpłynęły
na jego upolitycznienie, na jego działania o charakterze antypaństwowym/antykomunistycznym i antyradzieckim. Pierwotnie związek „wyłonił się z ruchu
robotniczego protestu przeciwko deformacjom w życiu społecznym, politycznym i
gospodarczym w Polsce”. Autor dokumentu postulował także rozmowy i zawarcie
kompromisu z częścią internowanych działaczy „Solidarności”9. Kierownik wydziału Jan Dutko miał do swojej dyspozycji ankieterów zbierających informacje w
największych zakładach pracy. Trudno powiedzieć, jaka była wiarygodność tych
danych, ponieważ protokoły posiedzeń Sekretariatu KW w Poznaniu od okresu
poprzedzającego wprowadzenie stanu wojennego aż do rozwiązania PZPR nie
zachowały się, a tam zgodnie z relacją Edwarda Skrzypczaka miały trafić. Dzia
9
7
8
Tamże, s. 131.
APP, KW PZPR Poznań, Zespół Badań i Analiz. Wydział Społeczny KW, sygn. 3440, k. 1-7.
Tamże, k. 10-16.