Προτάσεις για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα 57
Για την κατάρτιση αυτής της στρατηγικής προτείνονται τα ακόλουθα βήματα:
■ Θεσμοθέτηση επίσημου ορισμού της ενεργειακής φτώχειας Η θεσμοθέτηση ενός επίσημου ορισμού που να περιγράφει με σαφήνεια τι σημαίνει ενεργειακή φτώχεια, λαμβάνοντας υπόψη την πολύπλευρη φύση του φαινομένου, αλλά και τη σχετική ευρωπαϊκή εμπειρία. Δεδομένου ότι η προσέγγιση του 10 % είναι αδιαμφισβήτητα προβληματική, προτείνεται ο θεσμοθετούμενος ορισμός να αποτελεί έναν συνδυασμό των προσεγγίσεων « χαμηλό εισόδημα – υψηλές δαπάνες » και « ορίου ελάχιστου εισοδήματος »( βλ. Κεφ. 1.1) σε σχέση και με την ενεργειακή κατάταξη της κατοικίας. Πιο συγκεκριμένα, να εξετάζεται ο δείκτης των δαπανών για την ενέργεια σε σχέση με το εισόδημα, το υπολειπόμενο εισόδημα σε σχέση με τα όρια της φτώχειας και η ενεργειακή αποδοτικότητα του ακινήτου του νοικοκυριού, ώστε να προκύψει μια κλίμακα αξιολόγησης των ενεργειακά φτωχών, κατά προτίμηση με διαβαθμίσεις για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης κατά προτεραιότητα.
■ Δείκτες παρακολούθησης Με βάση τον ορισμό του φαινομένου ακολουθεί ο προσδιορισμός κατάλληλων δεικτών για την καταγραφή και παρακολούθηση του προβλήματος, αλλά και για την ενίσχυση της συνοχής μεταξύ των επιμέρους πολιτικών σε κάθε έναν από τους παραπάνω άξονες-στόχους, ενσωματώνοντας τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά κριτήρια( βλ. Κεφάλαιο 1.1).
■ Χάρτης πορείας για την εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας Ο χάρτης πορείας για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, θα πρέπει να περιγράφει τα βήματα που απαιτούνται σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Βασικό στοιχείο είναι η σταδιακή μετάβαση από μια κοινωνική πολιτική που βασίζεται σε επιδόματα προς μια καινοτόμα πράσινη πολιτική που βασίζεται σε επενδύσεις των πολλών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συμβαδίζει και με άλλες στρατηγικές στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης εθνικής πολιτικής, όπως για παράδειγμα την επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας και προώθησης των ΑΠΕ, των κλιματικών στόχων με βάση τη Συμφωνία του Παρισιού κ. ά.
Είναι κρίσιμο ο χάρτης πορείας να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που πλήττονται και να συμπεριλαμβάνει τις απόψεις όλων των ενδιαφερόμενων μερών, μέσα από μια διαδικασία διαβούλευσης για τη διαμόρφωση των λύσεων και τη θέσπιση των κατάλληλων νομοθετικών, ρυθμιστικών και υποστηρικτικών εργαλείων. Η ενεργοποίηση όλων των ενδιαφερόμενων μερών για τη διαμόρφωση και εφαρμογή τέτοιων προτάσεων μπορεί να γίνει μέσα από δομές ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, παρακολούθησης, πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης, σε συνδυασμό με ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον απαρτιζόμενο από κίνητρα, καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία και φιλόδοξους στόχους( π. χ. δραστική μείωση της ενεργειακής φτώχειας μέσω της ενεργειακής αναβάθμισης 1.000.000 κατοικιών μέσα στα επόμενα 10 χρόνια με έμφαση στα ευάλωτα νοικοκυριά).
Τέλος, ο χάρτης πορείας θα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο δράσεις που μπορούν να αποδώσουν άμεσα( μέχρι το 2020) αξιοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες( χρηματοδοτικά εργαλεία, νομοθετικό πλαίσιο), αλλά και μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δράσεις( π. χ. μέχρι το 2030 και το 2050) που απαιτούν ευρύτερες θεσμικές και διοικητικές αλλαγές, δημιουργία εναλλακτικών χρηματοοικονομικών εργαλείων και ενός ευρύτερου πακέτου κινήτρων και αντικινήτρων.