Το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας 17
σταση γενικότερης ένδειας , ανεργίας κ . λπ ., πιθανόν να περιορίζουν τις δαπάνες τους για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους , ώστε να καλύπτουν άλλες ανάγκες τους , όπως η διατροφή , η εκπαίδευση , η υγεία , οι μετακινήσεις κ . ά ., χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν βιώνουν ή δεν είναι εκτεθειμένα σε ενεργειακή φτώχεια .
• Οι ιδιαίτερες προτιμήσεις του χρήστη σε σχέση με τις επιδιωκόμενες συνθήκες θερμικής άνεσης στο εσωτερικό της κατοικίας του .
• Η ποιότητα κατασκευής και η υφιστάμενη κατάσταση της κατοικίας . Ένα ενεργειακά αποδοτικό κτίριο , για παράδειγμα , απαιτεί μικρότερη δαπάνη για θέρμανση και δροσισμό σε σχέση με ένα πανομοιότυπο , αλλά ποιοτικά κατώτερο , δηλαδή χαμηλότερης ενεργειακής κλάσης , το οποίο απαιτεί περισσότερη ενέργεια για τη θέρμανση αλλά και τον δροσισμό .
• Το κόστος ( τιμή ) της ενέργειας σε σχέση και με το ύψος του εισοδήματος .
• Οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες και το μικροκλίμα της περιοχής . Για παράδειγμα , μια κατοικία που βρίσκεται σε περιοχή με θερμό κλίμα παρουσιάζει αυξημένες ανάγκες σε μηχανικό δροσισμό λόγω της αυξημένης συχνότητας εμφάνισης και διάρκειας των ημερών καύσωνα , φαινόμενο που αναμένεται να ενταθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής . Ενδεικτικά για την Ελλάδα , στην ψυχρότερη κλιματική ζώνη Δ ( Γρεβενά , Κοζάνη , Καστοριά , Φλώρινα ), όλα τα κτίρια , ανεξαρτήτως χρήσης , είναι πιο ενεργοβόρα από ό , τι σε άλλες περιοχές της χώρας , με τη μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας να καταγράφεται στις μονοκατοικίες 17 . Λόγω των παραπάνω , η Μεγάλη Βρετανία εισήγαγε έναν νέο δείκτη αξιολόγησης των επιπέδων της ενεργειακής φτώχειας με την ονομασία « χαμηλό εισόδημα – υψηλές δαπάνες » ( Low Income High Costs – LIHC ) 18 . Ο δείκτης αυτός προτάθηκε από τον καθηγητή John Hills σε μια ανεξάρτητη αξιολόγησή του για την ενεργειακή φτώχεια και έγινε αποδεκτός και υιοθετήθηκε από τη Βρετανική Κυβέρνηση το 2013 . Έτσι , εισάγεται στη χώρα ένα « μείγμα » κριτηρίων που αξιολογούνται από τον δείκτη αυτό και που συνδυάζουν τις δαπάνες για την ενέργεια σε σχέση με το εισόδημα , ώστε να είναι εφικτός ο προσδιορισμός των νοικοκυριών που βρίσκονται σε ενεργειακή φτώχεια . Πιο συγκεκριμένα , τα κριτήρια αυτά είναι :
• Αν χρειάζεται να δαπανήσουν ποσό που υπερβαίνει τον μέσο όρο δαπάνης των νοικοκυριών για την ενέργεια σε εθνικό επίπεδο .
• Αν , όταν διαθέσουν αυτό το ποσό , το υπόλοιπο εισόδημα που τους απομένει βρίσκεται κάτω από το επίσημο επίπεδο φτώχειας , λογική που συντάσσεται και με ακόμα μια προσέγγιση για τον ορισμό του φαινομένου , αυτή του « ορίου ελάχιστου εισοδήματος ». To « όριο ελάχιστου εισοδήματος » ισχύει σε 23 κράτη-μέλη της ΕΕ σε εθνική κλίμακα – μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα –, και σε άλλα 3 ( Ουγγαρία , Ισπανία , Ιταλία ) σε τοπική κλίμακα 19 , χωρίς όμως απαραίτητα να συνδέεται με την ενεργειακή φτώχεια .
Στη Γερμανία επίσης δεν υπάρχει εθνικός ορισμός , ούτε δείκτες για τη μέτρηση της ενεργειακής φτώχειας . Στην πρώτη απόπειρα καταμέτρησης του φαινομένου που έγινε το 2013 χρησιμοποιήθηκε ως δείκτης ο αριθμός των νοικοκυριών που αποκόπηκαν από την παροχή ρεύματος λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών . Με αυτόν τον τρόπο , συνολικά 345.000 νοικοκυριά βρέθηκε πως ζούσαν σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας . Όμως , ο δείκτης αυτός δεν θεωρήθηκε
17
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ( Δεκ . 2015 ): Έγκριση Έκθεσης Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής για την Κινητοποίηση Επενδύσεων για την Ανακαίνιση του Εθνικού Κτιριακού Αποθέματος . Διαθέσιμο στο : https :// goo . gl / QRaQJE
18
UK Government – Department of Energy and Climate Change : Fuel Poverty Report – Updated , August 2013 . Διαθέσιμο στο : https :// goo . gl / VcS9U2
19
Lawyalty ( Ιούλ . 2014 ): Το Αλφάβητο του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος . Διαθέσιμο στο : https :// goo . gl / XfR4HU