konsistonte në dy çadra dielli të hapura, dy shezlonge dhe një
hark mbi to ku shkruhej ‘Paradiso’ (që një Zot e di përse ishte
shkruajtur ashtu). Nëse herën e parë publiku mund të vizitonte
nga afër vilën pas një ndarje klasore sërë dhe masë, në rastin e
Xhafës i gjithë publiku ishte i deklasuar dhe kishte predispozitë
të kqyrte e të konfuzohej nga jashtë. Megjithëse ky duket të ketë
qenë edhe qëllimi i artistit në punën e tij në lidhje me publikun,
duke patur parasysh punët si Axis of silence apo Elegant sick bus,
kjo punë nuk duket të jetë ndër më të mirat e Xhafës.
Në këto dy projekte të para të realizuara, Fondacioni për Art
Bshkëkohor M.A.M. nuk e ka nisur me këmbën e mbarë. Të tilla
qasje më shumë se paradigmë për artin bashkëkohor si emancipues social, janë hapësira boshe të cilat mbushen vetiu nga pesha e kritikës (jo detyrimisht nga kritikët profesionistë). Në ditët
e sotme është bërë e modës që për çdo gjë që nuk shkon në
çështjet sociale, politike, ekonomike, etj. të drejtohet menjëherë
gishti nga regjimi i shkuar, pa u menduar gjatë, duke hequr dorë
nga çdo përpjekje dhe përgjegjësi për të tashmen. Ndër të paktat
alternativa që zgjidhet të bëhet është edhe fshehja e problematikës me anë të praktikave artistike sipërfaqësore kur, ku dhe si
të mundet. Përpjekje të tilla për krijuar art kudo, me gjithë qëllimin e mirë që kanë në vetvete, këputen në praktikë duke kompromentuar qëllimin. Zgjedhja e hapjes së dyerve si galeri të një objekti kaq interesant për nga historia siç është vila e ish-diktatorit
Hoxha, është po aq e pavend sa ç’mund të ishte edhe ndonjë ekspozitë kolektive e artistëve bashkëkohorë italianë në mjediset
e Villa Torlonia-s (ish-rezidenca ku banonte Musolini në Romë).
Vila e ish-diktatorit mbart vlera jo të pakta pikërisht se është ajo
që është, pa patur nevojë për përkujdesje estetike që kuratorët
kërkojnë t’i bëjnë. Interesi i vizitorëve ndaj objekteve dhe mjediseve të brendshme e evidenton më së mirë këtë. Për publikun
godina do të njihet kurdoherë si ‘Vila e Enverit’ e kurrëndonjëherë
si qendër arti dhe galeri.
+