A
Armir Kamberaj
ftësia për të kontrolluar se çfarë ndodh në
ëndrrat e dikujt konsiderohet tashmë një
perspektivë reale , aq sa ka faqe në internet
të cilat supozohet të ndihmojë individët me
informacion , në mënyrë që të arrijnë këtë
gjendje të cuditshme, që njihet si ëndërr e
vetedijshme. Pavarësisht se është një fenomen i njohur, ne
ende dimë shumë pak në lidhje me të dhe mbi faktin pse disa
njerëz i përjetojnë këto ëndrra më shpesh se të tjerët.
Një studim i ri nga shkencëtarët në Institutin Max Planck,
ka dhënë një pasqyrë në lidhje me këtë temë. Ata kanë
konstatuar se një zonë e veçantë e trurit, e njohur për
përfshirjen në vetë-reflektim është më e madhe në
ëndërrimtarët e vetedijeshem . Sipas studiuesve, kjo mund të
tregojë se ëndërrimtarët e vetedijshem janë më të aftë per te
reflektuar kur janë zgjuar.
"Rezultatet tona tregojnë se vetë-reflektimi në jetën e
përditshme është më i theksuar në persona të cilët mund
të kontrollojnë lehtësisht ëndrrat e tyre," tha autorja Elisa
Filevich në një deklaratë për shtyp.
Gjatë një ëndërre te vetdijshme, individët janë të vetëdijshëm
se janë duke ëndërruar, por lënë gjumin. Disa njerëz madje
janë në gjendje të kontrollojnë se çfarë po ndodh në ëndërr,
që lejon ata të ëndërrojnë për atë që ata dëshirojnë.
Disa individë kanë raportuar gjithashtu se vetë-reflektim
është më i theksuar në ëndrrat e vetdijshme. Kjo është
arsyeja pse disa shkencëtarë besojnë se fenomeni mund
të lidhet me ''metacognition'' (-qëllim të menduarit që
mundëson të kuptuarit, analizën dhe kontrollin e proceseve
njohëse e dikujt, veçanërisht kur janë të angazhuar në të
mësuarit) , apo duke menduar për të menduarit. Megjithatë,
askush nuk e kishte kuptuar marrëdhëniet midis ëndërrave te
vetëdijshmë dhe mendimin e monitoruar në nivel nervor, që
solli këtë studim.
Për hetim, shkencëtarët u kërkuan pjesëmarrësve të
plotësonin një pyetësor që shqyrtonte aftësinë e ëndërrimit
te vetdijshem, dhe pastaj i ndanë ata në grupe, në varësi
të frekuencës së ëndërrimit te vetdijshem. Dy llojet e
rezonancave magnetike, strukturore dhe funksionale, iu bënë
të gjithë vullnetarëve dhe pastaj u krahasuan.
Siç përshkruhet në The Journal of Neuroscience, imazhet
e trurit treguan se ëndërrimtarët e vetëdijshëm frekuentë,
kanë vëllim më të madh të një zone të trurit të quajtur fronti
paraballor i përparmë, krahasuar me ata të grupit me nivel
te ulet kthjelltësie. Kjo zonë është e përfshirë në kontrollin
e proceseve të ndërgjegjshëme njohëse dhe gjithashtu luan
një rol në aftësinë tonë për të vetë reflektuar. Krahas këtij
ndryshimi të dukshëm në strukturën e trurit, studiuesit kanë
vërejtur edhe dallime në funksionin e trurit. Ata zbuluan ndër
të tjera se individët në grupin e endrimtarve te vetdijshem
shfaqin më shumë aktivitet në këtë rajon të trurit gjatë
monitorimit të të menduarit. Testet u kryen ndërsa ata ishin
zgjuar.
Sipas studiuesve, këto rezultate sugjerojnë një marrëdhënie
mes ''metacognition'', në veçanti monitorimi i mendimitm dhe
ëndërrimit të vetdijshem dhe se të dyja këto aftësi ndajnë
rrjetet nervore. Studiuesit do të donin të vazhdonin këtë
studim duke hetuar nëse është e mundur të përmirësohet
aftësia ''metacognitive' 'përmes trajnimit. Për ta bërë këtë,
ata do të përpiqen të mësojnë njerëzit se si të ëndërrojn me
vetdije dhe pastaj të shqyrtojë nëse rezulton ne aftësi të
përmirësuara.