ORIENTAL STUDIES IN ARMENIA VOLUME 3 Արևելագիտությունը Հայաստանում, հատոր 3 | Page 54
քաների գահակալության համապատասխանաբար 5 և առնվազն 15
տարիների պատմությունը), և որ գերեվարվածների թիվը, անկասկած,
լինելու էր շատ ավելի մեծ 1 :
Ուշադրություն է գրավում այն, որ մեզ հասած աղբյուրներում նշված
գերիների ընդհանուր թվաքանակի մեջ «տղամարդիկ» կազմել են բավա-
կան փոքր թիվ, ըստ պահպանված տվյալների` 19 հազարից պակաս
մարդ, որոնց էլ, եթե գումարենք գերեվարված «ռազմիկներ»-ի թիվը` մոտ
29 հազար մարդ, այնուամենայնիվ, կունենանք ոչ ավելի, քան 48 հազար
մարդ 448 հազարից և սա` գերիների ընդհանուր թվաքանակի նվազա-
գույն հաշվումներով: Գերի տարված տղամարդկանց և ռազմիկների քա-
նակը միասին կազմում է գերիների մոտ 10.59 տոկոսը, իսկ եթե առանձ-
նացնենք «ռազմիկներ»-ին (մոտ 6.41), որոնց, անկասկած, ընդգրկել են
զորքերում և չեն դիտարկել իբրև աշխատուժ, և որոնց ներգրավվածու-
թյունը տնտեսության մեջ եղել է սահմանափակ կամ դրվագային, ապա
գերի տարված տղամարդկանց քանակը կկազմի ընդամենը մոտ 4.18 տո-
կոս: Այդ հարաբերակցությունը շատ ավելի փոքր կարող է լինել, եթե հաշ-
վի առնենք նաև այն 181 հազար գերիներին, որոնք աղբյուրներում նշված
են հանրագումարային թվերով: Եթե ամփոփենք նշվածը, ապա ուրարտա-
կան աղբյուրների մատնանշած և ենթադրվող շուրջ 830 հազար գերե-
վարվածների մեջ տղամարդկանց թիվը կազմելու էր ոչ ավելի, քան մոտ
35 հազար մարդ:
Փաստ է, որ գերի տարված «տղամարդկանց» թիվը չնչին է, իսկ
գերիների ճնշող մեծամասնությունը կազմել են «կանայք» և «դեռահաս-
ներ»-ը` համապատասխանաբար մոտ 47.82 և 41.59 տոկոս: Սա մղում է
մտածելու, որ ուրարտական տեքստերում առկա պնդումը` «ոմանց սպա-
նելու» մասին, իրական էր և կարող էր առավելապես վերաբերել չափա-
հաս/զենք կրելու ունակ արական բնակչությանը: Այս առումով ուշագրավ
է, որ գերի տարված «տղամարդկանց» հիշատակելիս ուրարտական աղ-
բյուրներն առանց բացառության շեշտում են նրանց «կենդանի» տանելու
փաստը (հմմտ. LÚ TI MEŠ /še ḫ iri արտահայտությունը` «կենդանի տղամար-
դիկ» կամ «կենդանի (տարված) տղամարդիկ» 2 : «Կենդանի» տանելու
փաստը երբեմն նշվում է նաև «ռազմիկներ»-ի դեպքում ( LÚ ÉRIN MEŠ
še ḫ i(e)ri) 3 , մինչդեռ ո՛չ «կանանց» և ո՛չ էլ «դեռահասներ/երեխաներ»-ի
դեպքում այդ փաստը երբեք չի շեշտադրվում:
1
Ուրարտական արքաների տարեգրությունների կառուցվածքի վերակազմու-
թյունը տե´ս Grekyan 2015: 91ff.
2
КУКН, 173 II 20 , 45 , 241 F 29 ; CTU I, A 8-3 II 20 , 45 , 9-3 VI 29 .
3
КУКН, 173 I x+13 ; CTU I, A 8-3 I 13 .
54