Bundan payını alan Sovyetler ve Amerika’nın
yanı sıra diğer ülkeler dillerinin ucunda
olan her kelimeyi seçmeleri gerektiğini
hissetti. Bu zaman diliminde Çin’i rehabilite
etmenin yolları bulunuyor ve uygulanıyor.
Aynı zamanda da ikisinin Sovyetler’e karşı
ittifakı da olduğundan tamamıyla bir kurdu
evcilleştirmek gibi bir duruma örnek oluyor.
Şimdi sorunun cevabı burada saklı: ABD
önceliğindeki tek kutuplu dünya tökezledi.
Aynı zamanda Çin ile rekabet, ABD dış
politikasının organize ilkesi haline gelmiş
durumdadır. Şimdi, Çin sorun çıkarsa Avrupa
ABD’nin yanında olamaz. Çünkü durumları
parlak değildir örneğin; Almanya. Daha
kendi uçaklarını düzgün tasarlayamıyorlar.
Ama Trump’ın başlattığı güçlü olma
ihtimali olan değişiklikler var ve bu yüzden
Pence belki soru işaretlerini silebilir. Fakat
Amerikalılar istisnasızlıklarına olan güvenlerini
kaybetti. Trump, Amerika’nın küresel
liderliğini savunmak istiyorsa, diğerlerine
göre daha katı olması gerektiğine inanıyor.
Cumhuriyetçiler ve Demokratlar bugün
hemen hemen aynı fikirde değil bazı
konularda ancak iki partinin de görüşü
Amerika’nın Çin’e yönelik politikasını
değiştirmesi gerektiği yönünde.
İşin özünde Trump, tesadüfi bir başkandır
ve çoğu zaman söyledikleri ile uyguladıkları
bir olmuyor. Bu durumu, diplomaside
muazzam etik dışı hareket olarak algılanıyor.
Aynı zamanda Çin tarafından, Donald
Trump’ın büyük bir ulusun düşüşüne liderlik
ettiği de düşünülüyor. Asıl konu, var olan
bir sisteme bağlı kalınmasıdır. Ancak ulusal
sorun mevcut durumda olan düzenin
bir ülkeye fayda sağlaması değildir. Olay
tamamen başkalarına fayda sağlamaya
yoğunlaşmakta. Bunu son zamanlarda hem
Asya’da (Çin-Japonya) hem de Orta Doğu’da
görüyoruz. Obama en azından her ortama
ayak uydurarak ve kendinden de ödün
vermeyerek harekete geçiyordu. Sorunlarını
da aynı sadelik ve bir ideolojik inanca
saygısıyla çözme odaklı diplomasiler izliyordu.
Daha çok Orta Doğu odaklı olmasının
dezavantajlarından en önemlisi yükselen
bir Çin’in kontrolünü yapamadığıydı.
Sonrasında Trump’ın eline düzeltilecek bir
şey kalmamasına rağmen geçen durum
ise Çin oldu ama liberal demokrasi ve açık
pazarlar tarafından desteklenen ABD dünya
görüşü hâkimdi, dünya sistemine. Bir yandan
otoriter oluşu ve üretim mekanizmasının bu
yüzden gelişmiş olduğu topraklarda Çin’in
yükselmesi, liberal dünya düzenini tahtından
edecek gibi gözüküyor. Bu gücün yükselişi,
askerisinin gelişmesi, ekonomisinin çiçeklenip
çoğalması ve insan hakları düzenlemesinin
asla Batı’ya benzememesi ve bütün
bunların bir otoriter partinin liderliğinde
gerçekleşmesi, Washington ve yandaşlarının
sinirlerini bir hayli gerecektir.
SONUÇ
Komünizm dalgası dünya sisteminde yer
edinmemesi gereken bir ideolojidir. Hele ki
işçi sömürüsünün had safhalarda olduğu bir
ülkede komünist partinin ağzında kuş tutsa
da yararı olmayacağı tertemiz gözüküyor.
Başında ideolojiye olan bağlılık de olsa veya
ekonomik artış olsa da uluslararası düzeni
zehirleyen bir düzendir. Zenginliği belirli
kesimler toplar, insanlar aç kalır; komünizmi
yaşayan Çin halkı “dışardaki dünyayı” katı
kurallar çerçevesinde internet faaliyetleri
konusunda yasaklı olduğundan erişemez.
Tabii, rasyonel bakıldığında Washington’ın,
Pekin’i durdurabilmesi için aslında en
büyük silahı kendinde saklı: liberallik ve bu
liberalliğin uluslararası kurumları beslemesi.
Bu ideolojiyi yaşatmak için Trump gibi değil
de daha akılcı başkanların bu duruma el
atması ABD’yi kurtarır ama Çin geliyor. Hem
de çok yakında.
Kaynakça
KYNGE, James-China, America and the road to a new, Financial Times- December 2018
Hudson Institute-Vice President Mike Pence’s Remarks on the Administration’s Policy Towards China October 4 Event
Leonard Mark The Chinese are wary of Donald Trump’s creative destruction, July 24, 2018
A European Goes to Trump’s Washington Ivan Krastev
Janan Ganesh- America can no longer carry the world
Mark Leonard The Chinese are wary of Donald Trump’s creative destruction
Robert Kagan-America First’ Has Won
Stephen Walt-Planning for the Post-Trump and The Battle for Crazytown
The Stealth Superpower Oriana Skylar Mastro
David Samuels The Aspiring Novelist Who Became Obama’s Foreign-Policy Guru May 5, 2016
Grahan Allison, Destined for War: Can America and China Escape Thucydides’ Trap?(Houghton Miffin Harcourt, 2017).
58
Zehra Dilbaz