12
KISIM I: KANSER SORUNU
reseptörün aktivitesi artar ve bu da sinyal yolunda etkinlik
artışına neden olur. Bu nedenle EGFR ve HER2’nin eş zamanlı olarak aşırı ifade edilmesi hücresel transformasyonu
hızlandırır [29,30]. EGFR-HER2 heterodimerinin, EGFR
homodimerlerinin etkinleştirdiği asıl sinyal ileti yolağı dışındaki yolakları da uyarma özelliği vardır. Heterodimer
oluşumu ayrıca, dimerlerin yıkımını ve geri dönüşüm yolağını da yavaşlatarak reseptör kalımlılığının artmasına neden olur. Bunların dışında bazı neoplastik dokuların hem
EGFR’ı, hem de reseptörün otokrin yolla etkinleşmesine yol açan başka ligandları aşırı ifade ettiği bilinmektedir. Bütün bu değişimler sonucunda EGFR sinyal yolağı etkinleşerek çekirdeğe devamlı çoğalma sinyalleri iletir [26].
Yazılım (Transkripsiyon) Faktörleri
Yazılım faktörleri DNA’ya çoklu protein kompleksleri halinde bağlanarak genlerin yazılımını etkinleştiren ya da değiştiren proteinlerdir. Hücre çoğalması ile sağkalımında işlev gösteren genlerin çalışmasını düzenleyen yazılım faktörlerini kodlayan genlerde gerçekleşen mutasyon ve onkogenik dönüşümler kanser gelişimiyle sonuçlanabilir. Hücre çoğalmasını kontrol eden bir sinyal yolağında görev alan
Jun ve Fos proteinleri onkogenik yazılım faktörleri arasında yer alır. E2F ailesinin üyeleri olan proteinler de yazılımı
etkinleştiren ya da baskılayan yazılım faktörleridir. Bu grubun bir üyesi olan E2F2’nin mesane ve prostat kanserinde
aşırı ifade edildiği görülmektedir [31].
Şekil 3. Hücre döngüsünün evreleri.
HÜCRE DÖNGÜSÜ
Hücre döngüsü 4 evreden oluşur (Şekil 3):
1. Mitoz (M) evresi,
2. G1 evresi (Gap 1)
3. Sentez evresi
4. G2 evresi (Gap 2)
M evresinde kromatidler 2 ayrı kromozom seti oluşturmak üzere ayrılır ve sitokinez gerçekleşir. Bu işlemler sonucunda aynı kromozomları taşıyan ve içerikleri aynı olan
iki yavru hücre oluşur. M evresinden sonra hücre ya yeni
bir hücre döngüsüne girmek üzere tekrar G1 evresine, ya da
hücre döngüsünden çıkmak üzere G0 evresine girer. G1 evresinde hücre çekirdeği büyür ve DNA eşlenmesine hazırlanmak üzere yazılım (transkripsiyon) ve çevirim (translasyon) işlemleri gerçekleşir. G1 evresinin son aşamasında
kısıtlayıcı R (restriksiyon) noktası yer alır [32]. Bu noktada
hücre DNA eşlenmesini gerçekleştirmek zorundadır. Ancak, hü