32
B
Kardiyovasküler
Düzenleyici Mekanizmalar
H E D EFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
Ö
L Ü
M
Reseptörler, aferent ve eferent sinir yolakları, merkezi sinir sistemi entegrasyon
yolakları ve olaya katılan effektör organ mekanizmaları da dahil arteriyel kan
basıncı ve kalp hızını düzenleyen sinirsel mekanizmaları özetleyebilmeli,
CO2 ve hipoksinin ventrolateral medullanın ön ucuna direkt etkilerini tarif edebilmeli,
Otoregülasyon mekanizmalarının damar çapının kontrolünü nasıl etkilediğini
tarif edebilmeli,
Damar duvarının gerginliğini düzenleyen parakrin faktörler ve hormonları, kaynaklarını ve etki mekanizmalarını tanımlayabilmelisiniz.
GiriŞ
İnsanlarda ve memelilerde, çok yönlü kardiyovasküler düzenleyici mekanizmalar gelişmiştir. Bu mekanizmalar, aktif dokulara kan desteğini artırır ve kanın vücutta dağılımını yeniden düzenleyerek vücuttan ısı kaybını azaltır ya da artırır.
Kanama gibi durumlarla karşılaşıldığında, bu mekanizmalar
kalp ve beynin kan akımını öncelikle devam ettirir. Karşılaşılan durum çok ciddi ise, bu hayati organlara kan akımı vücudun geri kalan kısmına ait dolaşımdan alınarak sürdürülür.
Dolaşım düzenlemeleri, pompanın (kalp) dakika volümü, direnç damarlarının (başlıca arteriyoller) çapı veya kapasitans damarlarında (venler) göllenmiş kan miktarı değiştirilerek yapılır. Kalp dakika volümünün düzenlenmesi Bölüm
30’da tartışılmıştır. Arteriyollerin çapı, kısmen otoregülasyon-
la sağlanır (Tablo 32-1). Ayrıca arteriyollerin çapı, aktif dokularda lokal olarak üretilen vazodilatör metabolitler tarafından
artırılır, endotelden salınan maddelerden etkilenir ve sistemik
dolaşımda bulunan vazoaktif maddeler ve arteriyolleri innerve eden sinirler tarafından sistemik olarak da düzenlenir. Kapasitans damarlarının çapı dolaşımdaki vazoaktif maddeler
ve vazomotor sinirlerden etkilenir. Sistemik düzenleyici mekanizmalar lokal mekanizmalarla işbirliği yaparak bütün vücutta