33
B
Özel Bölümlerde
Dolaşım
OBJEC TIVES
H E D EFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
■
Ö
L Ü
M
Beyinde, koroner damarlarda, deride ve fetusta dolaşımın özgün niteliklerini ve
bunların nasıl düzenlendiğini tanımlayabilmeli,
Beyin omurilik sıvısının (BOS) nasıl oluştuğunu, geri emildiğini ve zedelenmelere karşı beyni nasıl koruduğunu tanımlayabilmeli,
Kan-beyin bariyerinin özgün maddelerin beyne girişini nasıl engellediğini anlayabilmeli,
Kasılan miyokardın oksijen gereksiniminin koroner arterler tarafından nasıl karşılandığını ve bunların tıkanmasının nelere yol açtığını tanımlayabilmeli,
Derinin vasküler reaksiyonlarını ve onları kontrol eden refleksleri sıralayabilmeli,
Uterus içindeki fetusun oksijen ve besin maddelerini nasıl sağladığını ve doğum
sonrasında bağımsız yaşama geçişi için gerekli olan dolaşım değişikliklerini anlayabilmelisiniz.
GiriŞ
İstirahat halindeki normal bir insanda kalp dakika hacminin
vücudun değişik bölümlerine dağılımı Tablo 33-1’de
gösterilmiştir. Önceki bölümlerde tanımlanmış olan genel
ilkeler, bu bölümdeki dolaşım alanları için de geçerlidir, fakat
birçok organın vasküler beslenmesinde ek özgün özellikler
de vardır. Ön hipofiz lobunun portal dolaşımı Bölüm 18’de,
akciğer dolaşımı Bölüm 35’de, böbrek dolaşımı Bölüm 37’de,
özellikle barsak ve karaciğer dolaşımı olmak üzere splanknik
alanın dolaşımı ise Bölüm 25 ve 29’da irdelenmiştir. Bu
bölümde ise beyin, kalp, deri, plasenta ve fetus dolaşımı ele
alınmıştır.
beyin dolaŞıMı:
anatoMik değerlendirMeler
mez; bunun olası nedeni iki taraftaki basıncın birbirine eşit
olmasıdır. Böyle bir neden olmasa bile, Willis poligonundaki
anastomozlar aşırı miktarda kan akımını önler. Karotis arterlerden biri tıkandığında, özellikle yaşlı hastalarda serebral iskemi belirtileri ortaya çıkar. Beyin arteriyolleri arasında prekapiller anastomozlar vardır, fakat genelde, bu damarlardaki kan
akımı dolaşımı sürdürmede ve beyin arteri tıkandığında oluşacak bir enfarktüsü önlemede yetersizdir.
İnsan beyninde, baskın olan venöz kan akımı derin venler ve dural sinüsler aracılığıyla internal jügüler vene doğrudur. Bununla birlikte, daha az miktardaki venöz kan, oftalmik
ve pteregoid venöz pleksuslar yoluyla, kafa derisine giden özel
görevli venler aracılığıyla ve aşağı doğru, omurga kanalındaki
paravertebral venler sistemine boşaltılır.
daMarlar
İnsanda beyin kan akımını sağlayan başlıca dört arter vardır.
Bunlardan ikisi internal karotis arter, ikisi vertebral arterlerdir.
İnsanda nicelik olarak karotis arterler çok önemlidir. Vertebral
arterler, bazilar arteri oluşturmak üzere birleşir. Baziller ve karotis arterler de hipotalamusun alt kısmında Willis poligonunu oluşturur. Willis poligonu, beyin korteksini besleyen altı büyük damarın çıktığı yerdir. Karotis arterlerden birine bir madde enjekte edildiğinde, neredeyse maddenin tamamı aynı taraftaki beyin yarım küresine dağılır, normalde karşı tarafa geç-
601