26
B
Sindirim, Emilim ve
Beslenme Prensipleri
H E D EFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
■
■
Ö
L Ü
M
Besinlerin vücuda nasıl alındığını ve emilime uygun şekle dönüştürmek için ge
reken kimyasal işlemleri anlayabilmeli;
B
aşlıca karbonhidratları sıralayabilmeli ve emilebilir monosakkaritlerin oluşumu
için luminal ve fırça kenarda gerçekleşen işlemleri ve aynı zamanda bu hidrofilik
moleküllerin alınmasını sağlayan taşıma mekanizmalarını tanımlayabilmeli;
P
roteinlerin sindirilmesi sürecini ve bunun karbonhidratlardan farklı veya yakın
yönlerini anlayabilmeli;
Y
ağ sindirimi ve emilimi işlemlerinin basamaklarını, lipoliz ürünlerinin çözünürlüğünde safra asitlerinin rolünü ve yağ malabsorpsiyonunun sonuçlarını tanımlayabilmeli;
K
alın barsaktaki kısa zincirli yağ asitlerinin kaynağını ve işlevlerini belirleyebilmeli;
V
itamin ve minerallerin vücuda alınma mekanizmalarını tanımlayabilmeli;
E
nerji metabolizması ve beslenmenin ana prensiplerini anlayabilmelisiniz.
GiriŞ
Gastrointestinal sistem çeşitli besin maddelerinin, vitaminler,
mineraller ve sıvıların vücut içine alındığı bir kapıdır. Proteinler, yağlar ve kompleks karbonhidratlar tamamen olmamakla
birlikte başlıca ince barsakta emilebilecek yapı taşlarına ayrılırlar (sindirim). Sindirim ürünleri, vitaminler, mineraller ve
su mukozayı geçerek lenf sıvısına veya kana girer (emilim). Bu
bölümün konusu sindirim ve emilimle ilgili süreçlerdir.
Ana besin maddelerinin sindirimi, önceki bölümde açıklandığı gibi çok sayıda sindirim enzimlerinin etkileriyle gerçekleşen bir olaydır. Tükürük bezlerinden salgılanan enzimler
karbonhidratları (ve bazı türlerde yağları), mideden salgılanan enzimler protein ve yağları ve pankreasın ekzokrin bölü-
münden salgılanan enzimler karbonhidratlar, proteinler, yağlar, DNA ve RNA’yı parçalar. Sindirim olayını tamamlayan diğer enzimler ise ince barsağı döşeyen hücrelerin luminal zarlarında ve sitoplazmasında bulunur. Enzimlerin etkileri mideden salgılanan hidroklorik asit ve karaciğerden salgılanan safra tarafından artırılmaktadır.
Maddelerin büyük bir bölümü barsak lümeninden enterositlere ve daha sonra enterositlerden hücreler arası sıvıya
geçer. Luminal hücre zarındaki geçişten sorumlu olan süreçler sıklıkla hücre zarlarının bazal ve lateral bölümlerinden
hücreler arası sıvıya geçişten sorumlu olan süreçlerden farklıdır.
477