Pankreasın Endokrin
İşlevleri ve Karbonhidrat
Metabolizmasının
Düzenlenmesi
HEDEFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
24
B
Ö
L Ü
M
Plazma glikoz konsantrasyonuna etki eden hormonları sayabilmeli ve etkilerini
kısaca tanımlayabilmeli,
Pankreas adacıklarının yapısını tanıyabilmeli ve bu adacıklardaki hücre tipleri
tarafından salgılanan hormonların isimlerini öğrenemeli,
İnsülinin yapısını öğrenme ve insülin biyosentezi ile kana salgılanmasında rol
alan adımları tanıyabilmeli,
İnsülin yetmezliğinin sonuçlarını öğrenme ve bu anormalliklerin nasıl ortaya
çıktığını tarif edebilmeli,
İnsülin reseptörlerini, insülünin etkisine nasıl aracılık ettiklerini ve nasıl
düzenlendiklerini anlayabilmeli,
Vücutta bulunan glikoz taşıyıcılarının tiplerini ve her birinin işlevlerini
tanımlayabilmeli,
İnsülinin salgılanmasını etkileyen temel faktörleri öğrenebilmeli,
Glukagonun ve onun öncüllerinden üretilen fizyolojik olarak aktif peptitlerin
yapısını tanımlayabilmeli,
Glukagonun biyolojik olarak önemli etkilerini ve glukagon salgısını düzenleyen
faktörleri sıralayabilmeli,
Pankreasta somatostatinin fizyolojik etkilerini tanımlayabilmeli,
Tiroid hormonlarının, adrenal glikokortikoidlerin, katekolaminlerin ve büyüme
hormonunun karbonhidrat metabolizmasını nasıl etkilediklerinin ana hatlarını
anlayabilmeli,
Tip 1 ve Tip 2 diyabet arasındaki temel farklılıkları anlayabilmelisiniz.
GİRİŞ
Düzenleyici işleve sahip en az dört polipeptit pankreastaki
Langerhans adacıklarından salgılanır. Bunlardan ikisi olan
insülin ve glukagon, hormon yapısındadır ve karbonhidrat,
protein ve yağların ara metabolizmasının düzenlenmesinde
önemli işlevleri vardır. Üçüncü polipeptit somatostatin
adacık hücrelerinin salgılarının düzenlenmesinde rol alırken,
dördüncüsü olan pankreatik polipeptit, muhtemelen
büyük oranda bağırsaktaki iyon taşınma sistemlerinin
düzenlenmesinde görev alır. Glukagon, somatostatin ve
muhtemelen pankreatik polipeptit aynı zamanda sindirim
kanalının mukozasındaki hücreler tarafından da salgılanırlar.
İnsülin, glikozun, yağ asitlerinin ve aminoasitlerin
depolanmasını uyaran anabolik bir hormondur. Glukagon
ise depolardaki glikoz, yağ asidi ve amino asitleri mobilize
ederek kan dolaşımına geçmelerini sağlayan katabolik
özellikte bir hormondur. Dolayısıyla bu iki hormon
genel etkileri itibarıyla ters etkilidirler ve genellikle
resiprokal biçimde salgılanırlar. Fazla miktarda insülin,
konvülsiyonlara ve komaya neden olabilen hipoglisemiye
yol açar. İnsülin yetmezliği gerek tam gerekse göreceli
ise tedavi edilmediği takdirde ölümcül hale gelebilen
karmaşık ve güçten düşürücü bir hastalık olan diabetes
431