20
B
Adrenal Medulla ve
Adrenal Korteks
HEDEFLER
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
Ö
L Ü
M
Adrenal medulla tarafından salgılanan üç katekolaminin adını söyleyebilmeli ve
bunların biyosentez, metabolizma ve işlevlerini özetleyebilmeli,
Adrenal medulladan salgılamayı artıran başlıca uyaranları sıralayabilmeli,
C18, C19 ve C21 steroidler arasındaki farkları anlatabilmeli ve her birinin
örneklerini verebilmeli,
Adrenal kortekste steroid biyosentezine katılan basamakları özetleyebilmeli,
Adrenal korteks steroidlerine bağlanan plazma proteinlerinin adlarını
söyleyebilmeli ve bunların fizyolojik rollerini tartışabilmeli,
Adrenal korteks hormon metabolizmasının ana bölgelerinin adlarını
söyleyebilmeli ve glikokortikoidler, adrenal androjenler ve aldosteron
tarafından üretilen başlıca metabolitlerin adını verebilmeli,
Glikokortikoidler ve aldosteronun hücre işlevinde değişiklik yapmada kullandığı
mekanizmaları anlatabilmeli,
Glikokortikoidlerin fizyolojik ve farmakolojik etkilerini sıralayabilmeli ve kısaca
tanımlayabilmeli,
Adrenal androjenlerin fizyolojik ve patolojik etkilerini karşılaştırabilmeli,
Glikokortikoidler ve adrenal cinsiyet hormonlarının salgılanmasını düzenleyen
mekanizmaları tanımlayabilmeli,
Aldosteronun etkilerini sıralayabilmeli ve aldosteron salgılanmasını düzenleyen
mekanizmaları tanımlayabilmeli,
Adrenal bez hormonlarının her birinin eksikliği veya fazlalığının meydana
getirdiği hastalıkların ana özelliklerini anlatabilmelisiniz.
GİRİŞ
Adrenal bezde, biri diğeri ile çevrili iki endokrin organ
vardır. İçteki adrenal medullanın (Şekil 20-1) başlıca salgısı
epinefrin, norepinefrin ve dopamin katekolaminleridir;
dıştaki adrenal korteks steroid hormonları salgılar.
Adrenal medulla, postgangliyoner nöronların
aksonlarını kaybettiği ve salgı yapan hücrelere dönüştüğü
bir sempatik gangliyondur. Bu hücreler splanknik sinirler ile
beze gelen pregangliyoner sinir lifleri tarafından uyarıldıkları
zaman salgılama yapar. Adrenal medulla hormonları
çoğunlukla “savaş veya kaç” yanıtı gibi acil durumlara kişiyi
hazırlar.
Adrenal korteks karbonhidrat ve protein
metabolizmasında yaygın etkilere sahip steroid olan
glikokortikoidleri ile hücre dışı sıvı hacim ve Na+ dengesinin
sürdürülmesinde temel olan bir mineralokortikoidi salgılar.
Ayrıca androjen sentezinin sekonder bir yeridir ve üreme
işlevinde etki gösteren testosteron gibi cinsiyet hormonlarını
salgılar. Mineralokortikoidler ve glikokortikoidler yaşam
353