B
eynin Elektriksel
Aktivitesi, Uyku-Uyanıklık
Durumu ve Sirkadiyan
Ritimler
H E D EFLER
■
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra;
■
■
■
■
14
B
Ö
L Ü
M
E
lektroensefalogramda (EEG) kaydedilen temel ritm tiplerini tanımlayabilmeli,
EEG’nin klinikte başlıca kullanım alanlarını listeyebilmeli,
Hızlı olmayan göz hareketi uykusu (NREM) ve hızlı göz hareketli uykusu (REM)
evrelerinin her birinin EEG ve davranış özelliklerini ve bunları oluşturan sorumlu
mekanizmaları özetleyebilmeli,
Yetişkinlerde normal gece uykusu kalıbını ve bu kalıpta doğumdan yaşlılığa
kadar olan değişimleri tanımlayabilmeli,
Sirkadiyan ritm ve suprakiazmatik çekirdeğin (SCN) bu ritmin
düzenlenmesindeki rolünü tartışabilmeli,
Epifiz bezinde serotoninden melatonin sentezinin ve kana salınımının günlük
düzenlenmesini tanımlayabilmelisiniz.
GİRİŞ
8-11. bölümlerde tanımlanan çeşitli duyusal yolakların
çoğu, impulsları üç ve dört nörondan oluşan zincirler
yoluyla duyu organlarından serebral korteksteki özgül
alanlara taşır. Bu impulslar, duyuların tek tek algılanması
ve lokalizasyonundan sorumludur. Bununla birlikte,
bunların algılanması için uyanık olan beyin tarafından
işlenmeleri zorunludur. Derin uykudan hafif uykuya, REM
uykusuna ve gevşek uyanıklık ve yoğun dikkatle birlikte
olan uyanıklık durumuna uzanan bir yelpaze vardır. Bu
durumların her birine uyan, beynin farklı elektriksel
aktivite kalıpları bulunur. Beyin korteksi içinde ve talamus
ile korteks arasında yer alan geri bildirimli osilasyonlar
bu aktivitenin oluşturucusu ve davranış durumunun
muhtemel belirleyicileridir. Uyanma, duyusal uyarılma
ve orta beynin retiküler merkezinden çıkan impulslarla
üretilebilir. Bu aktivitelerin pek çoğu sirkadiyan olarak
adlandırılan yaklaşık 24 saatlik ritmik dalgalanmalara
sahiptir.
TALAMUS, SEREbRAL KORTEKS
VE RETİKÜLER FORMASYON
tekse ulaşan bilginin adeta tamamının talamusta işlenmesi, bu
yapının “beyin korteks kapısı” olarak tanımlanmasına neden
olur.
Talamus, neokorteksin geniş bölgelerine yaygın projeksiyon yapan çekirdeklere ve neokorteks ve limbik sistemin
özgül, birbirinden ayrı parçalarına projeksiyon yapan çekirdeklere ayrılabilir. Neokorteksin geniş alanlarına projekte
olan çekirdekler, orta hat ve intralaminar çekirdeklerdir.
Özgül alanlara projekte olan çekirdekler, özgül duyusal du-
TALAMİK ÇEKİRDEKLER
Talamus, diensefalon içinde yer alan geniş nöron gruplarından oluşur ve duyusal, motor ve limbik işlevlere katılır. Kor-
269