B
Sinaptik ve Kavşak
İletimi
H E D EFLER
■
■
Bu bölümü çalıştıktan sonra:
■
■
■
■
6
Ö
L Ü
M
Sinapsların ana morfolojik özelliklerini tanımlayabilmeli,
Sinapslarda kimyasal ve elektriksel iletim arasında ayırım yapabilmeli,
Hızlı ve yavaş eksitatör ve inhibitör postsinaptik potansiyelleri tanımlayabilmeli,
onlara neden olan iyon akışlarının ana hatlarını ve potansiyellerin birbirlerini
etkileyerek aksiyon potansiyeline nasıl yol açtıklarını açıklayabilmeli,
Direkt, dolaylı, presinaptik ile postsinaptik inhibisyonların örneklerini
verebilmeli ve tanımlayabilmeli,
Sinir-kas kavşağını tanımlayabilmeli ve motor sinirdeki aksiyon potansiyelinin
iskelet kasının kasılmasına nasıl yol açtığını açıklayabilmeli,
Denervasyon aşırı duyarlılığını tanımlayabilmelisiniz.
GİRİŞ
Aksonlar ve iskelet kasında görülen hep ya da hiç tipi ileti Bölüm 4 ve 5’te tartışılmıştır. Uyarılar bir sinir hücresinden diğer hücreye sinapslar ile iletilir. Kavşaklar, bir hücrenin akson
veya bazı diğer kısımlarının (presinaptik hücre) diğer nöronun dendrit, soma veya aksonu üzerinde (Şekil 6-1) - bazı durumlarda ise bir kas veya salgı hücresi üzerinde (postsinaptik
hücre) - sonlanmasıdır. Hücreden hücreye iletişim ya kimyasal ya da elektriksel sinaps aracılığıyla meydana gelir. Kimyasal sinapslarda, bir sinaptik yarık presinaptik hücrenin son
kısmını postsinaptik hücreden ayırır. Presinaptik aksondaki
uyarı bir kimyasalın serbestlenmesine neden olur, bu kimyasal sinaptik yarığı difüzyonla geçer ve postsinaptik hücrenin
yüzeyindeki reseptörlere bağlanır. Bu olay postsinaptik hücrenin zarındaki kanalları açar veya kapatır. Elektriksel sinapslarda, presinaptik ve postsinaptik nöronların zarları birbirine
yakındır ve hücrelerin arasında “geçit bölgeleri” (gap junction) bulunur (Bkz. Bölüm 2). Bu geçit bölgeleri, diğer dokulardaki hücrelerarası bağlantılar gibi, iyonların oldukça kolay şekilde içinden geçebileceği düşük dirençli köprülerden oluşur.
Ayrıca hem elektriksel hem kimyasal iletim gerçekleştiren az
sayıda bileşik sinaps da söz konusudur.
Sinaps tipi ne olursa olsun iletim, aksiyon potansiyelinin
presinaptik hücreden postsinaptik hücreye basitçe geçişi değildir. Tek bir sinaptik sonlanmadaki deşarjın etkisi eksitatör
veya inhibitör olabilir. Postsinaptik hücre bir nöron ise tüm
eksitatör ve inhibi 0휈]