arkeobulanık
Res. 2: Odysseus ve Sirenlerin be-
timlendiği MÖ 5. yy.dan bir Attika özgür
vazosu
3) Panik ve Pan flüt: Bu iki sözcük de Eski Yunan dinindeki ikincil tanrılardan Pan ile ilişki-
lendirilir. Hermes’in oğlu olan Pan; doğal hayatın, kırların, küçükbaş hayvanların ve çoban-
ların tanrısıdır. Keçi ayak, kuyruk, sakal ve boynuzlarına sahip olan Pan; yarı keçi yarı insan
görünümündedir. Bu ilginç görüntüsünün yanına şakacı kişiliğinin de eklenmesi, insanların
kendisinden korkmasına neden olmuştur. Düşen bir taş, beliren bir gölge, çalılardan gelen
hışırtı gibi belirtiler Pan’ın varlığı olarak algılanmış ve bu bağlamda insanlar “panik korku-
lar” yaşamıştır. Anlaşılacağı üzere panik sözcüğü de buradan gelmekte olup “Pan ile ilgili”
anlamındadır (Gürel – Muter 2007, 556-557). Pan flütün öyküsü ise daha şiirseldir. Çirkin bir
tanrı olan Pan’ın şehvet duygusu, diğer birçok tanrınınki gibi biraz kabarıktır. Syrinks adlı
bir nympha’ya (Nympha’lar için su perisi diyebiliriz.) âşık olan Pan, kızı elde etmeye çalışır
ama bekleneceği gibi Syrinks de panik olup ondan kaçar. Nehir kıyısında sıkışıp da şehvet
kurbanı olacağı an, nehir tanrılarına yalvararak kendini sulara bırakır Syrinks (Kovancısoy
2017, 16-17) ve bedeni kamışa dönüşür. Nympha diye kamışa sarılır Pan, ondan çıkan sesleri
nympha’nın iniltileri sanır. Mumla boy boy kamışları birbirine tutturur ve böylece yaptığı,
Syrinks’in adını alan çalgı aracılığıyla kızla konuşacağını düşünür (Ovidius I, 705-713). Bu-
gün Syrinks’e pan flüt dememizin altında yatan öykü işte böyledir.
Res. 3: 17. yy. ilk yarısından
bir tabloda Pan ve Syrinks
(https://commons.wikimedia.
org/wiki/File:Landscape_
with_Pan_and_Syrinx_by_
Sir_Peter_Paul_Rubens_Jan_
Breughel_the_Younger.jpg)
(9.08.2018’de erişildi.)
21